Το Ηράκλειο είναι η πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης, καθώς και ο μεγαλύτερος λιμένας του νησιού. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ο Δήμος Ηρακλείου έχει πληθυσμό 173.993 κατοίκους. Κύριοι οικονομικοί τομείς της πόλης είναι ο τουρισμός, η γεωργία και το εμπόριο. Διαθέτει βιομηχανική περιοχή 4 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του κέντρου. Το Ηράκλειο διαθέτει επίσης ένα από τα μεγαλύτερα σε κίνηση αεροδρόμια της χώρας (αεροδρόμιο "Νίκος Καζαντζάκης") και λιμάνι με μεγάλη κίνηση επιβατών και εμπορευμάτων.
ΜΈΡΗ ΣΤΟ ΗΡΆΚΛΕΙΟ!!!
Ζαρός!!!
Ο Ζαρός είναι κωμόπολη, με 2.215 κατοίκους βάσει της απογραφής του 2001 , στην επαρχία Καινούργιου του νομού Ηρακλείου. Το χωριό είναι ευρύτερα γνωστό από το ομώνυμο εμφιαλωμένο νερό (φυσικό ή ανθρακούχο) που διατίθεται στην αγορά την τελευταία εικοσαετία. Ο Ζαρός βρίσκεται στις νότιες υπώρειες του όρους Σαμάρι, που αποτελεί παρακλάδι του Ψηλορείτη. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι γύρω στα 45 χιλιόμετρα. Παράγει ελαιόλαδο, σταφίδα , εσπεριδοειδή, κηπευτικά, χαρούπια και κτηνοτροφικά φυτά. Η ονομασία του χωριού προέρχεται από το πληθυντικό μόριο Ζα και το ρήμα ρέω, ρους και σημαίνει πολλά νερά.
Δημοτικό διαμέρισμα
Το Δημοτικό διαμέρισμα Ζαρού αποτελείται από την έδρα, το Ζαρό αλλά και:
Αξιοθέατα
Στο εσωτερικό του χωριού υπάρχουν 3 εκκλησίες. Στα βόρεια βρίσκεται ο παλιός ναός του Αγίου Νικολάου με τοιχογραφίες. Σήμερα είναι μοναστήρι Παλαιοημερολογιτών.Στην έξοδο βόρεια του χωριού υπάρχει φαράγγι. Εκεί βρίσκεται η πηγή Βότομος, μια περιοχή κατάφυτη με πλατάνια, εκτροφείο πέστροφας και με μία τεχνητή λίμνη.Ανάμεσα στα άλλα, στο Ζαρό υπάρχουν περιφερειακό ιατρείο, ΚΕΠ, νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο, ξενώνες και τράπεζες. Η ομώνυμη ποδοσφαιρική ομάδα αγωνίζεται στην α΄ ερασιτεχνική κατηγορία του τοπικού πρωταθλήματος της Ε.Π.Σ. Ηρακλείου.
Ιστορικά στοιχεία
Το δίκτυο ύδρευσης στην περιοχή ήταν ανεπτυγμένο από τα αρχαία χρόνια. Από την πηγή Στέρνα, στα βόρεια του Ζαρού, υδρευόταν η αρχαία Γόρτυνα. Σώζονται ερείπια του ρωμαϊκού υδραγωγείου.Στο Ζαρό γίνεται γραπτή μνεία το 1583 στον Καστροφύλακα (Κ 103, με την ονομασία Saro) με 266 κατοίκους και στην ίδια απογραφή αναγράφεται ο οικισμός Κούρτες (Curtes) με 172 κατοίκους (Κ 103). Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας οι Κούρτες αποκλειστικά κατοικούνταν από τους Τούρκους. Υπήρχαν 20 τουρκικές οικογένειες το 1834 και 150 το 1881. Τον εικοστό αιώνα στο χωριό δούλευαν νερόμυλοι και νεροτριβές για τα μάλλινα εγχώρια υφάσματα.
Ο Ζαρός είναι κωμόπολη, με 2.215 κατοίκους βάσει της απογραφής του 2001 , στην επαρχία Καινούργιου του νομού Ηρακλείου. Το χωριό είναι ευρύτερα γνωστό από το ομώνυμο εμφιαλωμένο νερό (φυσικό ή ανθρακούχο) που διατίθεται στην αγορά την τελευταία εικοσαετία. Ο Ζαρός βρίσκεται στις νότιες υπώρειες του όρους Σαμάρι, που αποτελεί παρακλάδι του Ψηλορείτη. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι γύρω στα 45 χιλιόμετρα. Παράγει ελαιόλαδο, σταφίδα , εσπεριδοειδή, κηπευτικά, χαρούπια και κτηνοτροφικά φυτά. Η ονομασία του χωριού προέρχεται από το πληθυντικό μόριο Ζα και το ρήμα ρέω, ρους και σημαίνει πολλά νερά.
Δημοτικό διαμέρισμα
Το Δημοτικό διαμέρισμα Ζαρού αποτελείται από την έδρα, το Ζαρό αλλά και:
- τις Κούρτες [ 1 κάτοικος το 2001] , σε υψόμετρο 390 μέτρων, νότια του Ζαρού. Βρίσκονται 55 χλμ. από το Ηράκλειο. Στην αρχαιότητα ήταν μινωικός οικισμός.
- τη Μονή Αγίου Αντωνίου Βροντησίου [ 3 κάτοικοι το 2001 ], σε απόσταση 2 χιλιομέτρων από το Ζαρό. Χρονολογείται από τον 14ο αιώνα και έχει θέα προς την πεδιάδα της Μεσαράς και προς τα Αστερούσια Όρη.
Αξιοθέατα
Στο εσωτερικό του χωριού υπάρχουν 3 εκκλησίες. Στα βόρεια βρίσκεται ο παλιός ναός του Αγίου Νικολάου με τοιχογραφίες. Σήμερα είναι μοναστήρι Παλαιοημερολογιτών.Στην έξοδο βόρεια του χωριού υπάρχει φαράγγι. Εκεί βρίσκεται η πηγή Βότομος, μια περιοχή κατάφυτη με πλατάνια, εκτροφείο πέστροφας και με μία τεχνητή λίμνη.Ανάμεσα στα άλλα, στο Ζαρό υπάρχουν περιφερειακό ιατρείο, ΚΕΠ, νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο, ξενώνες και τράπεζες. Η ομώνυμη ποδοσφαιρική ομάδα αγωνίζεται στην α΄ ερασιτεχνική κατηγορία του τοπικού πρωταθλήματος της Ε.Π.Σ. Ηρακλείου.
Ιστορικά στοιχεία
Το δίκτυο ύδρευσης στην περιοχή ήταν ανεπτυγμένο από τα αρχαία χρόνια. Από την πηγή Στέρνα, στα βόρεια του Ζαρού, υδρευόταν η αρχαία Γόρτυνα. Σώζονται ερείπια του ρωμαϊκού υδραγωγείου.Στο Ζαρό γίνεται γραπτή μνεία το 1583 στον Καστροφύλακα (Κ 103, με την ονομασία Saro) με 266 κατοίκους και στην ίδια απογραφή αναγράφεται ο οικισμός Κούρτες (Curtes) με 172 κατοίκους (Κ 103). Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας οι Κούρτες αποκλειστικά κατοικούνταν από τους Τούρκους. Υπήρχαν 20 τουρκικές οικογένειες το 1834 και 150 το 1881. Τον εικοστό αιώνα στο χωριό δούλευαν νερόμυλοι και νεροτριβές για τα μάλλινα εγχώρια υφάσματα.
Τυμπάκι!!!
Το Τυμπάκι είναι κωμόπολη στην επαρχία Πυργιωτίσσης, στη δυτική άκρη της πεδιάδας της Μεσσαράς. Αποτελεί έδρα του ομώνυμο Δήμου και Δημοτικό διαμέρισμα με το ίδιο όνομα στο νομό Ηρακλείου, με 5.007 κατοίκους το 2001. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι 65,5 χλμ. Κύριες ασχολίες είναι η ελαιοκομία και η καλλιέργεια οπωροκηπευτικών και ανθέων. Πολιούχος ναός είναι ο Άγιος Τίτος, ενώ υπάρχει και ναός του Αγίου Πνεύματος. Στις 25 Αυγούστου ο οικισμός πανηγυρίζει, ενώ την 1η Σεπτεμβρίου εορτάζεται η γεωργική Πρωτοχρονιά, με ομαδική έξοδο των κατοίκων στα περιβόλια που διημερεύουν. Στο Τυμπάκι βρίσκεται και ο οικισμός του Κόκκινου Πύργου. Στο Δήμο Τυμπακίου ανήκουν οι αρχαιολογικοί χώροι της Φαιστού και της Αγίας Τριάδας.
Ονομασία
Το όνομα του οικισμού έχει άγνωστη προέλευση. Η εικασία ότι οφείλεται στη λέξη τύμβος, που πηγάζει από τη θεωρία ότι ο οικισμός ιδρύθηκε από κατοίκους του οικισμού Άγιος Ανδρέας, δεν ευσταθεί κατά το Στέργιο Σπανάκη. Άλλες πηγές ασπάζονται όμως την εκδοχή αυτή. Ο Άγιος Ανδρέας στον Καστροφύλακα αναφέρεται με 63 κατοίκους. Ωστόσο ο οικισμός Cimbachi Τυμπάκι) προϋπ΄παρχει του οικισμού Άγιος Ανδρέας. Η ερμηνεία από τη λέξη τύμβος δεν ευσταθεί και για έναν πρόσθετο λόγο: τύμβοι δεν απαντώνται στην Κρήτη, ούτε χρησιμοποιήθηκαν ποτέ στο παρελθόν ως τρόπος ταφής.
Λοιπά ιστορικά στοιχεία
Στα παλαιότερα χρόνια το Τυμπάκι μαστιζόταν από την ελονοσία, σε αντίθεση με σήμερα, που το κλίμα είναι υγιεινό. Στη θέση του οικισμού Κόκκινος Πύργος παλαιότερα βρισκόταν ένας πύργος, κτισμένος με κοκκινόχωμα, εξ ου και η ονομασία του σημερινού οικισμού.
Το Τυμπάκι είναι κωμόπολη στην επαρχία Πυργιωτίσσης, στη δυτική άκρη της πεδιάδας της Μεσσαράς. Αποτελεί έδρα του ομώνυμο Δήμου και Δημοτικό διαμέρισμα με το ίδιο όνομα στο νομό Ηρακλείου, με 5.007 κατοίκους το 2001. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι 65,5 χλμ. Κύριες ασχολίες είναι η ελαιοκομία και η καλλιέργεια οπωροκηπευτικών και ανθέων. Πολιούχος ναός είναι ο Άγιος Τίτος, ενώ υπάρχει και ναός του Αγίου Πνεύματος. Στις 25 Αυγούστου ο οικισμός πανηγυρίζει, ενώ την 1η Σεπτεμβρίου εορτάζεται η γεωργική Πρωτοχρονιά, με ομαδική έξοδο των κατοίκων στα περιβόλια που διημερεύουν. Στο Τυμπάκι βρίσκεται και ο οικισμός του Κόκκινου Πύργου. Στο Δήμο Τυμπακίου ανήκουν οι αρχαιολογικοί χώροι της Φαιστού και της Αγίας Τριάδας.
Ονομασία
Το όνομα του οικισμού έχει άγνωστη προέλευση. Η εικασία ότι οφείλεται στη λέξη τύμβος, που πηγάζει από τη θεωρία ότι ο οικισμός ιδρύθηκε από κατοίκους του οικισμού Άγιος Ανδρέας, δεν ευσταθεί κατά το Στέργιο Σπανάκη. Άλλες πηγές ασπάζονται όμως την εκδοχή αυτή. Ο Άγιος Ανδρέας στον Καστροφύλακα αναφέρεται με 63 κατοίκους. Ωστόσο ο οικισμός Cimbachi Τυμπάκι) προϋπ΄παρχει του οικισμού Άγιος Ανδρέας. Η ερμηνεία από τη λέξη τύμβος δεν ευσταθεί και για έναν πρόσθετο λόγο: τύμβοι δεν απαντώνται στην Κρήτη, ούτε χρησιμοποιήθηκαν ποτέ στο παρελθόν ως τρόπος ταφής.
Λοιπά ιστορικά στοιχεία
Στα παλαιότερα χρόνια το Τυμπάκι μαστιζόταν από την ελονοσία, σε αντίθεση με σήμερα, που το κλίμα είναι υγιεινό. Στη θέση του οικισμού Κόκκινος Πύργος παλαιότερα βρισκόταν ένας πύργος, κτισμένος με κοκκινόχωμα, εξ ου και η ονομασία του σημερινού οικισμού.
Μάταλα!!!
Τα Μάταλα είναι μικρό παραθαλάσσιο χωριό και διάσημη παραλία της νότιας Κρήτης στον νομό Ηρακλείου. Η θέση τους είναι στη δυτική ακτή της επαρχίας Πυργιωτίσσης. Η παραλία των Ματάλων κατοικούνταν από την αρχαιότητα, και οι τότε κάτοικοι σκάλισαν ένα σύνολο σπηλαίων στο μαλακό πέτρωμα του βουνού. Οι σπηλιές παρέμειναν άδειες για χιλιάδες χρόνια μέχρι που κάποιοι περιπλανώμενοι χίπις τις ανακάλυψαν και τις κατοίκησαν για κάποια περίοδο. Αρκετοί άλλοι τους ακολούθησαν όπως οι Μπομπ Ντίλαν, Τζάνις Τζόπλιν και Κατ Στήβενς.Την περίοδο της χούντας με εντολή του Μητροπολίτη Γορτύνης απελάθηκαν οι τουρίστες από τα σπήλαια των Ματάλων. Το χωριό προηγουμένως ήταν ένα ψαροχώρι ενώ σήμερα ζει κυρίως από τον τουρισμό. Υπάγεται στο Δημοτικό διαμέρισμα Πιτσιδίων του Δήμου Τυμπακίου. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι 70,6 χιλιόμετρα.
Ιστορικά στοιχεία
Τα Μάταλα ήταν επίνειο της Φαιστού κατά τη μινωική περίοδο και της Γόρτυνας κατά τη ρωμαϊκή. Από τη θάλασσα διακρίνονται ίχνη του αρχαίου οικισμού. Εδώ ναυάγησαν τα πλοία του Μενελάου (Η λισσή αιπεία τε εις άλα πέτρη, Οδύσ. γ 293) και πιστεύεται ότι ήταν το ακρωτήριο Νύσος μεταξύ των όρμων Κομμού- Ματάλων.Στα βενετικά έγγραφα αναφέρεται ο ναός της Παναγίας (La Madonna di Matala), στην είσοδο του οποίου υπάρχει η επιγραφή Πλύνετε την κεφαλήν και καθαρίσατε τους πόδας και έπειτα εισέλθητε εις τον ιερόν τούτον οίκον.Στην απόκρημνη ακτή του χωριού υπάρχουν τεχνητοί σπηλαιώδεις χώροι (και υποβρύχια σπήλαια), λαξευμένοι στο βράχο. Λέγεται ότι ήσαν τάφοι. Μερικοί όμως έχουν δωμάτια, κλίμακες, παράθυρα και προστώα. Έτσι φαίνεται ότι κάποτε χρησιμοποιήθηκαν ως κατοικίες. Οι κλίνες μοιάζουν με τους τάφους των Ετρούσκων.
Τα Μάταλα είναι μικρό παραθαλάσσιο χωριό και διάσημη παραλία της νότιας Κρήτης στον νομό Ηρακλείου. Η θέση τους είναι στη δυτική ακτή της επαρχίας Πυργιωτίσσης. Η παραλία των Ματάλων κατοικούνταν από την αρχαιότητα, και οι τότε κάτοικοι σκάλισαν ένα σύνολο σπηλαίων στο μαλακό πέτρωμα του βουνού. Οι σπηλιές παρέμειναν άδειες για χιλιάδες χρόνια μέχρι που κάποιοι περιπλανώμενοι χίπις τις ανακάλυψαν και τις κατοίκησαν για κάποια περίοδο. Αρκετοί άλλοι τους ακολούθησαν όπως οι Μπομπ Ντίλαν, Τζάνις Τζόπλιν και Κατ Στήβενς.Την περίοδο της χούντας με εντολή του Μητροπολίτη Γορτύνης απελάθηκαν οι τουρίστες από τα σπήλαια των Ματάλων. Το χωριό προηγουμένως ήταν ένα ψαροχώρι ενώ σήμερα ζει κυρίως από τον τουρισμό. Υπάγεται στο Δημοτικό διαμέρισμα Πιτσιδίων του Δήμου Τυμπακίου. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι 70,6 χιλιόμετρα.
Ιστορικά στοιχεία
Τα Μάταλα ήταν επίνειο της Φαιστού κατά τη μινωική περίοδο και της Γόρτυνας κατά τη ρωμαϊκή. Από τη θάλασσα διακρίνονται ίχνη του αρχαίου οικισμού. Εδώ ναυάγησαν τα πλοία του Μενελάου (Η λισσή αιπεία τε εις άλα πέτρη, Οδύσ. γ 293) και πιστεύεται ότι ήταν το ακρωτήριο Νύσος μεταξύ των όρμων Κομμού- Ματάλων.Στα βενετικά έγγραφα αναφέρεται ο ναός της Παναγίας (La Madonna di Matala), στην είσοδο του οποίου υπάρχει η επιγραφή Πλύνετε την κεφαλήν και καθαρίσατε τους πόδας και έπειτα εισέλθητε εις τον ιερόν τούτον οίκον.Στην απόκρημνη ακτή του χωριού υπάρχουν τεχνητοί σπηλαιώδεις χώροι (και υποβρύχια σπήλαια), λαξευμένοι στο βράχο. Λέγεται ότι ήσαν τάφοι. Μερικοί όμως έχουν δωμάτια, κλίμακες, παράθυρα και προστώα. Έτσι φαίνεται ότι κάποτε χρησιμοποιήθηκαν ως κατοικίες. Οι κλίνες μοιάζουν με τους τάφους των Ετρούσκων.
Γέργερη!!!
Η Γέργερη είναι μεγάλος οικισμός και έδρα του Δήμου Ρούβα της επαρχίας Καινούργιου με 1.506 κατοίκους το 2001 και με υψόμετρο 520 μέτρα. Αν προχωρήσουμε προς τα νότια η πορεία μας θα μας οδηγήσει στον Ψηλορείτη που είναι 39,6 χιλιόμετρα στο δρόμο προς Ζαρό ή Καμάρες .Στο χωριό υπάρχει υδραγωγείο και οι ιεροί ναοί: Μεταμόρφωση του Σωτήρος, με μαρμάρινα μέλη αρχαιοτέρου ναού (εντός του οποίου είχαν σφαχτεί) από τους Τούρκους πολλοί Χριστιανοί, ο Άγιος Γεώργιος, ο Άγιος Στυλιανός και ο Προφήτης Ηλίας. Ο τελευταίος βρίσκεται σε βράχο μέσα στο χωριό και οικοδομήθηκε το 1905. Σε μικρή απόσταση είναι κτισμένη η Παναγιά η Κερά με τοιχογραφίες του 1443, αλλά καπνισμένες. Από τη θέση αυτή τουφέκισαν οι Γερμανοί 25 κατοίκους της Γέργερης.Στα υψώματα επάνω από το χωριό βρίσκεται το μεγαλύτερο δάσος πρίνων στην Κρήτη. Είναι το δάσος του Ρούβα, το οποίο αποτέλεσε καταφύγιο των Χριστιανών κατά τις επαναστάσεις των προηγούμενων αιώνων. Στην περιοχή του Ρούβα βρίσκονται τα «μητάτα» των κτηνοτρόφων της Γέργερης, όπου το Μάιο διεξάγονται οι «κουρές». Πρόκειται για το κούρεμα των προβάτων, που συνοδεύεται από γλέντι, οινοποσία και φαγοπότι με συγγενείς και φίλους. Στις 3 Νοεμβρίου ανοίγουν για πρώτη φορά τα βαρέλια με το νέο κρασί και εορτάζεται ο πολιούχος, Άγιος Γεώργιος ο Μεθυστής.Επίσης, στο χωριό γίνεται πανηγύρι και της Υπαπαντής (2 Φεβρουαρίου).Στο δάσος από πρίνους του Ρούβα έξω από το χωριό, αναπτύσσονται ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας. Στο χωριό υπάρχει Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και παραδοσιακή δημοτική επιχείρηση που προσφέρει όλα τα κρητικά παραδοσιακά φαγητά.
Ανάμεσα στα άλλα, λειτουργούν στο χωριό υπηρεσίες, ΚΕΠ, νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο και Γυμνάσιο.
Ιστορικά στοιχεία
Κοντά στο χωριό βρίσκεται η μεγάλη πηγή Φουντάνα, από την οποία υδρευόταν η αρχαία Γόρτυνα. Σώζονται τμήματα από το ρωμαϊκό υδραγωγείο.
Στην περίοδο της Βενετοκρατίας στη Γέργερη υπήρχαν πολλοί νερόμυλοι κατά μήκος του ποταμού, για την άλεση των σιτηρών. Στη θέση Μάη Βρύση οι Τούρκοι γιόρταζαν τηνΠρωτομαγιά και οι γιορτές διαρκούσαν τρεις ημέρες, οπότε σταματούσε η επικοινωνία με τα χωριά της Απάνω Ρίζας. Στην ίδια θέση μεταπολεμικά ιδρύθηκαν μαθητικές κατασκηνώσεις.Από τη Γέργερη και συγκεκριμένα από τα Μαστραχιανά καταγόταν ο οπλαρχηγός Φραγκιός Μαστραχάς , ο επονομαζόμενος και «σταυραετός του Ρούβα», ο οποίος διακρίθηκε στην Επανάσταση του 1866 ως υπαρχηγός στις τρεις επαρχίες της Μεσαράς και βρήκε τραγικό θάνατο το 1867 στο Γοργολαΐνη, όπου βρίσκεται σήμερα η προτομή και ο τάφος του.Στο δάσος του Ρούβα γεννήθηκε ο στρατηγός Γεώργιος Κατεχάκης ή «καπετάν Ρούβας». Αυτός έδρασε εναντίον των κομιτατζήδων στη Μακεδονία. Στο δάσος αυτό πέρασαν το χειμώνα του 1867 τα γυναικόπαιδα της Μεσαράς σε αφάνταστες συνθήκες στερήσεων.Η ονομασία του χωριού είναι προελληνική. Το 1583 αναφέρεται Giergeri με 500 κατοίκους (Καστροφύλακας, Κ 103). Το 1834 ζούσαν 41 χριστιανικές και 4 τουρκικές οικογένειες και το 1881 είχε 619 Χριστιανούς και 6 Τούρκους κατοίκους.
Οι υπόλοιποι οικισμοί επίσης αναφέρονται στις κατά καιρούς απογραφές. Έτσι, τα Απομαρμά αναφέρονται σε συμβόλαιο του 1302 ως Pomarma .Στην απογραφή του Καστροφύλακα αναφέρεται Appomarma με 73 κατοίκους το 1583. Στην ίδια απογραφή (K 103) βρίσκουμε το Ράφτη (Rafti , με 224 κατοίκους).
Η Γέργερη είναι μεγάλος οικισμός και έδρα του Δήμου Ρούβα της επαρχίας Καινούργιου με 1.506 κατοίκους το 2001 και με υψόμετρο 520 μέτρα. Αν προχωρήσουμε προς τα νότια η πορεία μας θα μας οδηγήσει στον Ψηλορείτη που είναι 39,6 χιλιόμετρα στο δρόμο προς Ζαρό ή Καμάρες .Στο χωριό υπάρχει υδραγωγείο και οι ιεροί ναοί: Μεταμόρφωση του Σωτήρος, με μαρμάρινα μέλη αρχαιοτέρου ναού (εντός του οποίου είχαν σφαχτεί) από τους Τούρκους πολλοί Χριστιανοί, ο Άγιος Γεώργιος, ο Άγιος Στυλιανός και ο Προφήτης Ηλίας. Ο τελευταίος βρίσκεται σε βράχο μέσα στο χωριό και οικοδομήθηκε το 1905. Σε μικρή απόσταση είναι κτισμένη η Παναγιά η Κερά με τοιχογραφίες του 1443, αλλά καπνισμένες. Από τη θέση αυτή τουφέκισαν οι Γερμανοί 25 κατοίκους της Γέργερης.Στα υψώματα επάνω από το χωριό βρίσκεται το μεγαλύτερο δάσος πρίνων στην Κρήτη. Είναι το δάσος του Ρούβα, το οποίο αποτέλεσε καταφύγιο των Χριστιανών κατά τις επαναστάσεις των προηγούμενων αιώνων. Στην περιοχή του Ρούβα βρίσκονται τα «μητάτα» των κτηνοτρόφων της Γέργερης, όπου το Μάιο διεξάγονται οι «κουρές». Πρόκειται για το κούρεμα των προβάτων, που συνοδεύεται από γλέντι, οινοποσία και φαγοπότι με συγγενείς και φίλους. Στις 3 Νοεμβρίου ανοίγουν για πρώτη φορά τα βαρέλια με το νέο κρασί και εορτάζεται ο πολιούχος, Άγιος Γεώργιος ο Μεθυστής.Επίσης, στο χωριό γίνεται πανηγύρι και της Υπαπαντής (2 Φεβρουαρίου).Στο δάσος από πρίνους του Ρούβα έξω από το χωριό, αναπτύσσονται ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας. Στο χωριό υπάρχει Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και παραδοσιακή δημοτική επιχείρηση που προσφέρει όλα τα κρητικά παραδοσιακά φαγητά.
Ανάμεσα στα άλλα, λειτουργούν στο χωριό υπηρεσίες, ΚΕΠ, νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο και Γυμνάσιο.
Ιστορικά στοιχεία
Κοντά στο χωριό βρίσκεται η μεγάλη πηγή Φουντάνα, από την οποία υδρευόταν η αρχαία Γόρτυνα. Σώζονται τμήματα από το ρωμαϊκό υδραγωγείο.
Στην περίοδο της Βενετοκρατίας στη Γέργερη υπήρχαν πολλοί νερόμυλοι κατά μήκος του ποταμού, για την άλεση των σιτηρών. Στη θέση Μάη Βρύση οι Τούρκοι γιόρταζαν τηνΠρωτομαγιά και οι γιορτές διαρκούσαν τρεις ημέρες, οπότε σταματούσε η επικοινωνία με τα χωριά της Απάνω Ρίζας. Στην ίδια θέση μεταπολεμικά ιδρύθηκαν μαθητικές κατασκηνώσεις.Από τη Γέργερη και συγκεκριμένα από τα Μαστραχιανά καταγόταν ο οπλαρχηγός Φραγκιός Μαστραχάς , ο επονομαζόμενος και «σταυραετός του Ρούβα», ο οποίος διακρίθηκε στην Επανάσταση του 1866 ως υπαρχηγός στις τρεις επαρχίες της Μεσαράς και βρήκε τραγικό θάνατο το 1867 στο Γοργολαΐνη, όπου βρίσκεται σήμερα η προτομή και ο τάφος του.Στο δάσος του Ρούβα γεννήθηκε ο στρατηγός Γεώργιος Κατεχάκης ή «καπετάν Ρούβας». Αυτός έδρασε εναντίον των κομιτατζήδων στη Μακεδονία. Στο δάσος αυτό πέρασαν το χειμώνα του 1867 τα γυναικόπαιδα της Μεσαράς σε αφάνταστες συνθήκες στερήσεων.Η ονομασία του χωριού είναι προελληνική. Το 1583 αναφέρεται Giergeri με 500 κατοίκους (Καστροφύλακας, Κ 103). Το 1834 ζούσαν 41 χριστιανικές και 4 τουρκικές οικογένειες και το 1881 είχε 619 Χριστιανούς και 6 Τούρκους κατοίκους.
Οι υπόλοιποι οικισμοί επίσης αναφέρονται στις κατά καιρούς απογραφές. Έτσι, τα Απομαρμά αναφέρονται σε συμβόλαιο του 1302 ως Pomarma .Στην απογραφή του Καστροφύλακα αναφέρεται Appomarma με 73 κατοίκους το 1583. Στην ίδια απογραφή (K 103) βρίσκουμε το Ράφτη (Rafti , με 224 κατοίκους).
Βορίζια!!!
Τα Βορίζια (παλαιότερα: Βορίζα) είναι χωριό της επαρχίας Καινούργιου με 610 κατοίκους και ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα στο Δήμο Ζαρού του νομού Ηρακλείου. Η θέση του είναι στους νότιους πρόποδες του Ψηλορείτη και συνδέεται με το Ηράκλειο με ασφαλτόστρωτο δρόμο 53 χιλιομέτρων. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και ειδικότερα η ελαιοκομία, ενώ η κτηνοτροφία και η ξυλογλυπτική αποτελούν επίσης ασχολίες, όπως και η υφαντουργία. Στο χωριό υπάρχει μεταξύ άλλων νηπιαγωγείο και Δημοτικό σχολείο. Στα Βορίζια υπάγεται και η Ιερά Μονή Βαρσαμόνερου.
Ιστορικά στοιχεία
Λόγω της ορεινής του θέσης, το εν λόγω χωριό διαδραμάτισε βασικότατο ρόλο στη διάρκεια των Επαναστάσεων.Από τα Βορίζια κατάγονταν πολλοί οπλαρχηγοί. Ένας από αυτούς ήταν ο Νικ. Μαλικούτης, που σκότωσε τον γενίτσαρο της Μεσαράς, Αγριολίδη, από τον Άγιο Ιωάννη κοντά στηΦαιστό, όμως συνελήφθη στη διάρκεια συμπλοκής,σε έναν ναό κοντά στο χωριό Τρυπητά όπου κατέφυγε και οδηγήθηκε στο Ηράκλειο και εκεί εκτελέστηκε με μαρτυρικό τρόπο κάτι που εξιστορεί και η λαϊκή μούσα και η λαϊκή μούσα.Ένας ακόμη οπλαρχηγός με καταγωγή από τα Βορίζα ήταν ο Κωνσταντίνος Λέκκας, αγωνιστής κατά την Κρητική Επανάσταση του 1866.Ένας ακόμη οπλαρχηγός με καταγωγή από τα Βορίζα ήταν επίσης και ο Κωνσταντίνος Λεράτος με τον Φραγκιά.
"ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ ΑΣΤΡΙΝΟΣ"
Ένας από τους πιο σημαντικούς επαναστάτες,λαθώς ήταν γραμματέας του πρωθυπουργού Καποδίστρια. .Βοηθό είχε τον υιό του τον Στυλινό.
Στη διάρκεια της Ναζιστικής Κατοχής, το χωριό έλαβε μέρος στην Αντίσταση, βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς και καταστράφηκε ολοσχερώς. Έπειτα από την Απελευθέρωση το Κράτος έφτιαξε συνοικισμό αλλά οι κάτοικοι αρνήθηκαν να στεγαστούν στη θέση Βροντισάκι κοντά στη Μονή Βροντίσι. Αντί αυτού, προτίμησαν να προβούν σε ανοικοδόμηση του χωριού τους και να φύγουν από το νέο συνοικισμό.Τα Βορίζια αναφέρονται στον Καστροφύλακα (Κ 104) με 281 κατοίκους και με το όνομα Vorisa, το 1583. Στην ίδια απογραφή (Κ 103) αναφέρονται και οι οικισμοί Λαλουμάς (Lalumas με 39 κατοίκους) και Μεσίσκλι ( με 88 κατοίκους). Στις απογραφές του 1834 και του 1881 δεν αναφέρεται κανείς Τούρκος στο χωριό.
Τα Βορίζια (παλαιότερα: Βορίζα) είναι χωριό της επαρχίας Καινούργιου με 610 κατοίκους και ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα στο Δήμο Ζαρού του νομού Ηρακλείου. Η θέση του είναι στους νότιους πρόποδες του Ψηλορείτη και συνδέεται με το Ηράκλειο με ασφαλτόστρωτο δρόμο 53 χιλιομέτρων. Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και ειδικότερα η ελαιοκομία, ενώ η κτηνοτροφία και η ξυλογλυπτική αποτελούν επίσης ασχολίες, όπως και η υφαντουργία. Στο χωριό υπάρχει μεταξύ άλλων νηπιαγωγείο και Δημοτικό σχολείο. Στα Βορίζια υπάγεται και η Ιερά Μονή Βαρσαμόνερου.
Ιστορικά στοιχεία
Λόγω της ορεινής του θέσης, το εν λόγω χωριό διαδραμάτισε βασικότατο ρόλο στη διάρκεια των Επαναστάσεων.Από τα Βορίζια κατάγονταν πολλοί οπλαρχηγοί. Ένας από αυτούς ήταν ο Νικ. Μαλικούτης, που σκότωσε τον γενίτσαρο της Μεσαράς, Αγριολίδη, από τον Άγιο Ιωάννη κοντά στηΦαιστό, όμως συνελήφθη στη διάρκεια συμπλοκής,σε έναν ναό κοντά στο χωριό Τρυπητά όπου κατέφυγε και οδηγήθηκε στο Ηράκλειο και εκεί εκτελέστηκε με μαρτυρικό τρόπο κάτι που εξιστορεί και η λαϊκή μούσα και η λαϊκή μούσα.Ένας ακόμη οπλαρχηγός με καταγωγή από τα Βορίζα ήταν ο Κωνσταντίνος Λέκκας, αγωνιστής κατά την Κρητική Επανάσταση του 1866.Ένας ακόμη οπλαρχηγός με καταγωγή από τα Βορίζα ήταν επίσης και ο Κωνσταντίνος Λεράτος με τον Φραγκιά.
"ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ ΑΣΤΡΙΝΟΣ"
Ένας από τους πιο σημαντικούς επαναστάτες,λαθώς ήταν γραμματέας του πρωθυπουργού Καποδίστρια. .Βοηθό είχε τον υιό του τον Στυλινό.
Στη διάρκεια της Ναζιστικής Κατοχής, το χωριό έλαβε μέρος στην Αντίσταση, βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς και καταστράφηκε ολοσχερώς. Έπειτα από την Απελευθέρωση το Κράτος έφτιαξε συνοικισμό αλλά οι κάτοικοι αρνήθηκαν να στεγαστούν στη θέση Βροντισάκι κοντά στη Μονή Βροντίσι. Αντί αυτού, προτίμησαν να προβούν σε ανοικοδόμηση του χωριού τους και να φύγουν από το νέο συνοικισμό.Τα Βορίζια αναφέρονται στον Καστροφύλακα (Κ 104) με 281 κατοίκους και με το όνομα Vorisa, το 1583. Στην ίδια απογραφή (Κ 103) αναφέρονται και οι οικισμοί Λαλουμάς (Lalumas με 39 κατοίκους) και Μεσίσκλι ( με 88 κατοίκους). Στις απογραφές του 1834 και του 1881 δεν αναφέρεται κανείς Τούρκος στο χωριό.
Βώροι!!!
Οι Βώροι (ή Βόρροι, αν και έχει καθιερωθεί να γράφεται με ωμέγα και ένα ρω), είναι χωριό στα νότια του νομού Ηρακλείου και 2-3 χλμ βόρεια του Αρχαιολογικού χώρου της Φαιστού, χωριό με έντονο παραδοσιακό και πολιτιστικό ενδιαφέρον. Κατά την απογραφή του 2001 είχε 755 κατοίκους. Υπάγεται στο Δήμο Φαιστού.Είναι χωριό και φερώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα της επαρχίας Πυργιωτίσσης σε υψόμετρο 60 μέτρων στην πεδιάδα της Μεσαράς. Διαθέτει μεγάλη καλλιεργήσιμη έκταση, η οποία αρδεύεται στο μεγαλύτερο μέρος της. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την ελαιοκομία και την αμπελοκαλλιέργεια, ενώ είναι ανεπτυγμένη και η κτηνοτροφία . Μπορεί κανείς να επισκεφθεί το Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας. Ο καθεδρικός ναός είναι αυτός των Εισοδίων της Θεοτόκου. Λειτουργεί Δημοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο.
Ιστορικά στοιχεία
Η περιοχή κατοικήθηκε από την πρωτομινωική εποχή και είναι χαρακτηριστικά τα αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή. Το αρχαιότερο κομμάτι του οικισμού λέγεται "Κατωχώρι".Στον Καστρoφύλακα αναφέρεται Vorus (K 100) με 312 κατοίκους τό 1583. Το 1881 κανείς Τούρκος δεν κατοικούσε στους Βόρους.Πιθανότατα έλαβαν το όνομά τους από το γιο του βασιλιά της Φαιστού Ραδάμανθυ, το Βώρο.Σε μικρή απόσταση βόρεια του χωριού βρισκόταν η μονή τής Παναγίας τής Καρδιώτισσας, μετόχι τής μονής Βαρσαμόνερου. Σώζεται μόνον ο κατάγραφος ναός μέ αξιόλογες τοιχογραφίες με δυτική επίδραση.Το 1995 οι Βώροι αδελφοποιήθηκαν με τις κοινότητες Camblanes και Meynac της Γαλλίας.
Οι Βώροι (ή Βόρροι, αν και έχει καθιερωθεί να γράφεται με ωμέγα και ένα ρω), είναι χωριό στα νότια του νομού Ηρακλείου και 2-3 χλμ βόρεια του Αρχαιολογικού χώρου της Φαιστού, χωριό με έντονο παραδοσιακό και πολιτιστικό ενδιαφέρον. Κατά την απογραφή του 2001 είχε 755 κατοίκους. Υπάγεται στο Δήμο Φαιστού.Είναι χωριό και φερώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα της επαρχίας Πυργιωτίσσης σε υψόμετρο 60 μέτρων στην πεδιάδα της Μεσαράς. Διαθέτει μεγάλη καλλιεργήσιμη έκταση, η οποία αρδεύεται στο μεγαλύτερο μέρος της. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την ελαιοκομία και την αμπελοκαλλιέργεια, ενώ είναι ανεπτυγμένη και η κτηνοτροφία . Μπορεί κανείς να επισκεφθεί το Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας. Ο καθεδρικός ναός είναι αυτός των Εισοδίων της Θεοτόκου. Λειτουργεί Δημοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο.
Ιστορικά στοιχεία
Η περιοχή κατοικήθηκε από την πρωτομινωική εποχή και είναι χαρακτηριστικά τα αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή. Το αρχαιότερο κομμάτι του οικισμού λέγεται "Κατωχώρι".Στον Καστρoφύλακα αναφέρεται Vorus (K 100) με 312 κατοίκους τό 1583. Το 1881 κανείς Τούρκος δεν κατοικούσε στους Βόρους.Πιθανότατα έλαβαν το όνομά τους από το γιο του βασιλιά της Φαιστού Ραδάμανθυ, το Βώρο.Σε μικρή απόσταση βόρεια του χωριού βρισκόταν η μονή τής Παναγίας τής Καρδιώτισσας, μετόχι τής μονής Βαρσαμόνερου. Σώζεται μόνον ο κατάγραφος ναός μέ αξιόλογες τοιχογραφίες με δυτική επίδραση.Το 1995 οι Βώροι αδελφοποιήθηκαν με τις κοινότητες Camblanes και Meynac της Γαλλίας.
Καλοί Λιμένες!!!
Οι Καλοί Λιμένες είναι παράλιος οικισμός του νομού Ηρακλείου στο Λιβυκό Πέλαγος, με 47 κατοίκους το 2001. Υπάγεται στοΔήμο Μοιρών και αποτελεί οικισμό του Δημοτικού διαμερίσματος Πηγαϊδακίων. Η απόστασή του από την πόλη του Ηρακλείουείναι 77 χιλιόμετρα. Απέναντι από το λιμάνι και λίγα μόλις μέτρα υπάρχει η νησίδα Μικρό Νησί, το οποίο οι ντόπιοι ονομάζουν νησάκι "Απόστολος Παύλος", και στο οποίο υπάρχουν εγκαταστάσεις για τον ανεφοδιασμό ποντοπόρων πλοίων. Επίσης, σε κοντινό λόφο είναι χτισμένη εκκλησία αφιερωμένη στον Απόστολο Παύλο. Την έχτισε το 1911 ο Χατζή Κωστή Καρτεράκης, καταγόμενος από την Πόμπια. Εκκλησία εμφανίζεται ακριβώς στην ίδια θέση σε ενετικούς χάρτες του 1700. Δίπλα στο ναό υπάρχει μικρή σπηλιά, στην οποία σύμφωνα με την παράδοση, διέμεινε ο Απόστολος Παύλος.
Οι παραλίες στη γύρω περιοχή είναι γνωστές με τα ονόματα: Μακριά άμμος (ή Αρμυρίκια, ή Δεντρά, ή Σισσαμόλακος), Ψιλή Άμμος, Καραβόβρυση, Στενά. Έυκολη πρόσβασή μέσω θαλάσσης έχει κανείς στο Αγιοφάραγγο, στο Μάρτσαλο αλλά και στο Τραχύλι κοντά στο ακρωτήριο Λίθινον.
Ιστορικά στοιχεία
Η ονομασία του χωριού είναι αρχαιότατη και μάλιστα αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων (27,8), διότι στο σημείο αυτό αποβιβάστηκε ο Απόστολος Παύλος, όταν μεταφερόταν στη Ρώμη.Την περίοδο της Ενετοκρατίας διάφορα ξένα πλοία διενεργούσαν από τους Καλούς Λιμένες λαθρεμπόριο και αυτό αναγράφεται στον Βασιλικάτα.Όπως αναφέρει ο Αγγλος περιηγητής Σπρατ που επισκευτηκε τους καλούς λιμένες στα 1865, η περιοχή, συμπεριλαμβανομένου και του φυσικού λιμένα, ανήκε στην ιερά μονη Oδηγητρίας. Η μονή αυτή βρισκεται μερικά χιλιομετρά βόρεια του όρμου. Μάλιστα ο ηγούμενος της μονής ηταν υποχρεωμένος να διατηρεί στον όρμο φυλάκιο επανδρωμένο με προσωπικό της μονής και να εμημερώνει την τοπική αρχή για οποιαδήποτε κινηση πλοίου.Στα ανατολικά του σημερινού οικισμού βρίσκονται στην περιοχή Χρυσοστόμου τα ερείπια της αρχαίας πόλης Λασαία. Η τελευταία άκμασε στα ρωμαϊκά χρόνια και ήταν λιμένας της Γόρτυνας. Η πόλη αυτή αναφέρεται στο ρωμαϊκό νόμισμα ωςΘάλασσα και αλλού με τα ονόματα Άλασα και Λασός. Η θέση της Λασαίας διαπιστώνεται και στο έργο του Άγγλου Σπρατ.O Σπρατ αγόρασε στην περιοχή δαχτυλίδι από χρυσάφι που έγραφε επάνω "Τρυφηνία". Πιθανότατα έχει σχέση με το όνομα της γυναίκας στην οποία στέλνει χαιρετισμούς ο Απόστολος Παύλος, που ονομαζόταν Τρύφαινα.
Οι Καλοί Λιμένες είναι παράλιος οικισμός του νομού Ηρακλείου στο Λιβυκό Πέλαγος, με 47 κατοίκους το 2001. Υπάγεται στοΔήμο Μοιρών και αποτελεί οικισμό του Δημοτικού διαμερίσματος Πηγαϊδακίων. Η απόστασή του από την πόλη του Ηρακλείουείναι 77 χιλιόμετρα. Απέναντι από το λιμάνι και λίγα μόλις μέτρα υπάρχει η νησίδα Μικρό Νησί, το οποίο οι ντόπιοι ονομάζουν νησάκι "Απόστολος Παύλος", και στο οποίο υπάρχουν εγκαταστάσεις για τον ανεφοδιασμό ποντοπόρων πλοίων. Επίσης, σε κοντινό λόφο είναι χτισμένη εκκλησία αφιερωμένη στον Απόστολο Παύλο. Την έχτισε το 1911 ο Χατζή Κωστή Καρτεράκης, καταγόμενος από την Πόμπια. Εκκλησία εμφανίζεται ακριβώς στην ίδια θέση σε ενετικούς χάρτες του 1700. Δίπλα στο ναό υπάρχει μικρή σπηλιά, στην οποία σύμφωνα με την παράδοση, διέμεινε ο Απόστολος Παύλος.
Οι παραλίες στη γύρω περιοχή είναι γνωστές με τα ονόματα: Μακριά άμμος (ή Αρμυρίκια, ή Δεντρά, ή Σισσαμόλακος), Ψιλή Άμμος, Καραβόβρυση, Στενά. Έυκολη πρόσβασή μέσω θαλάσσης έχει κανείς στο Αγιοφάραγγο, στο Μάρτσαλο αλλά και στο Τραχύλι κοντά στο ακρωτήριο Λίθινον.
Ιστορικά στοιχεία
Η ονομασία του χωριού είναι αρχαιότατη και μάλιστα αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων (27,8), διότι στο σημείο αυτό αποβιβάστηκε ο Απόστολος Παύλος, όταν μεταφερόταν στη Ρώμη.Την περίοδο της Ενετοκρατίας διάφορα ξένα πλοία διενεργούσαν από τους Καλούς Λιμένες λαθρεμπόριο και αυτό αναγράφεται στον Βασιλικάτα.Όπως αναφέρει ο Αγγλος περιηγητής Σπρατ που επισκευτηκε τους καλούς λιμένες στα 1865, η περιοχή, συμπεριλαμβανομένου και του φυσικού λιμένα, ανήκε στην ιερά μονη Oδηγητρίας. Η μονή αυτή βρισκεται μερικά χιλιομετρά βόρεια του όρμου. Μάλιστα ο ηγούμενος της μονής ηταν υποχρεωμένος να διατηρεί στον όρμο φυλάκιο επανδρωμένο με προσωπικό της μονής και να εμημερώνει την τοπική αρχή για οποιαδήποτε κινηση πλοίου.Στα ανατολικά του σημερινού οικισμού βρίσκονται στην περιοχή Χρυσοστόμου τα ερείπια της αρχαίας πόλης Λασαία. Η τελευταία άκμασε στα ρωμαϊκά χρόνια και ήταν λιμένας της Γόρτυνας. Η πόλη αυτή αναφέρεται στο ρωμαϊκό νόμισμα ωςΘάλασσα και αλλού με τα ονόματα Άλασα και Λασός. Η θέση της Λασαίας διαπιστώνεται και στο έργο του Άγγλου Σπρατ.O Σπρατ αγόρασε στην περιοχή δαχτυλίδι από χρυσάφι που έγραφε επάνω "Τρυφηνία". Πιθανότατα έχει σχέση με το όνομα της γυναίκας στην οποία στέλνει χαιρετισμούς ο Απόστολος Παύλος, που ονομαζόταν Τρύφαινα.
Καμηλάρι!!!
Το Καμηλάρι(ο) είναι χωριό και πρώην κοινότητα της επαρχίας Πυργιωτίσσης στα δυτικά της Φαιστού. Αριθμεί 289 κατοίκους και σήμερα είναι επίσης ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Τυμπακίου με τρεις συνολικά οικισμούς. Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και λιγότερο η κτηνοτροφία. Η απόσταση του χωριού από το Ηράκλειο είναι 67,4 χλμ. Στο χωριό οργανώνεται το τοπικό καρναβάλι, τοπικό πανηγύρι στις 27 Ιουλίου του Αγίου Παντελεήμονα και στις 6 Αυγούστου Δεσπότη Χριστού (υπάρχει ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος), ενώ αναβιώνουν και έθιμα όπως το κάψιμο του Ιούδα το Πάσχα.
Ιστορικά στοιχεία
Ο οικισμός κατοικείται από τα Μινωικά Χρόνια. Στο Μετόχι , έναν μικρό οικισμό κοντά στο Καμηλάρι, έζησε ένας από τους Επτά σοφούς της αρχαιότητας, ο Επιμενίδης. Στα βόρεια του χωριού 2,5 χλμ. στη θέση Γρήγορη Κορφή βρέθηκε κτιστός αποθέτης με ειδώλια και επίσης ανακαλύφθηκε πρωτογεωμετρικός τάφος στη θέση Αλισαντράκι.Το παλιό χωριό κτίστηκε στο λόφο Εύγορα, ώστε να διασφαλιστεί η άμυνα του πληθυσμού από τις επιδρομές των Τούρκων και των πειρατών.Η ονομασία του προέρχεται από το βυζαντινό επώνυμο Καμηλάρης=οδηγός καμήλας, δηλαδή το χωριό του καμηλάρη. Το 1583 στον Καστροφύλακα αναφέρεται με την ονομασία Camilari με 77 κατοίκους.Κατά την Τουρκοκρατία, ο Άγιος Ιωάννης έγινε γνωστό ως το χωριό του αιμοσταγούς γενίτσαρου Αγριολίδη. Στον Άγιο Ιωάννη βρίσκεται ο ναός του Αγίου Παύλου, ο τρούλος του οποίου χρονολογείται από το 14ο αιώνα και έχει τοιχογραφίες.
Το Καμηλάρι(ο) είναι χωριό και πρώην κοινότητα της επαρχίας Πυργιωτίσσης στα δυτικά της Φαιστού. Αριθμεί 289 κατοίκους και σήμερα είναι επίσης ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Τυμπακίου με τρεις συνολικά οικισμούς. Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και λιγότερο η κτηνοτροφία. Η απόσταση του χωριού από το Ηράκλειο είναι 67,4 χλμ. Στο χωριό οργανώνεται το τοπικό καρναβάλι, τοπικό πανηγύρι στις 27 Ιουλίου του Αγίου Παντελεήμονα και στις 6 Αυγούστου Δεσπότη Χριστού (υπάρχει ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος), ενώ αναβιώνουν και έθιμα όπως το κάψιμο του Ιούδα το Πάσχα.
Ιστορικά στοιχεία
Ο οικισμός κατοικείται από τα Μινωικά Χρόνια. Στο Μετόχι , έναν μικρό οικισμό κοντά στο Καμηλάρι, έζησε ένας από τους Επτά σοφούς της αρχαιότητας, ο Επιμενίδης. Στα βόρεια του χωριού 2,5 χλμ. στη θέση Γρήγορη Κορφή βρέθηκε κτιστός αποθέτης με ειδώλια και επίσης ανακαλύφθηκε πρωτογεωμετρικός τάφος στη θέση Αλισαντράκι.Το παλιό χωριό κτίστηκε στο λόφο Εύγορα, ώστε να διασφαλιστεί η άμυνα του πληθυσμού από τις επιδρομές των Τούρκων και των πειρατών.Η ονομασία του προέρχεται από το βυζαντινό επώνυμο Καμηλάρης=οδηγός καμήλας, δηλαδή το χωριό του καμηλάρη. Το 1583 στον Καστροφύλακα αναφέρεται με την ονομασία Camilari με 77 κατοίκους.Κατά την Τουρκοκρατία, ο Άγιος Ιωάννης έγινε γνωστό ως το χωριό του αιμοσταγούς γενίτσαρου Αγριολίδη. Στον Άγιο Ιωάννη βρίσκεται ο ναός του Αγίου Παύλου, ο τρούλος του οποίου χρονολογείται από το 14ο αιώνα και έχει τοιχογραφίες.
Λέντας!!!
Ο Λέντας (119 κάτοικοι το 2001) είναι οικισμός στο δήμο Γόρτυνας του νομού Ηρακλείου. Εκεί βρίσκεται η αρχαία Λεβήν, λιμάνι στα παράλια της επαρχίας Καινούργιου προς το Λιβυκό Πέλαγος. Συνδέεται με το Ηράκλειο με αμαξιτό δρόμο περίπου 70 χιλιομέτρων.
Ονομασία
Το όνομα είναι προελληνικό και ετυμολογείται από το φοινικικό Λάβι= λιοντάρι ή από την αρχαία προελληνική λέξη Λέβυνθος. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ένα από τα λιοντάρια που έσυρε την άμαξα της Ρέας έγινε πέτρα από τη θέση αυτή και γι’ αυτό ονομάστηκε Λεβήν. Αλλά το πιθανότερο είναι ότι το όνομα οφείλεται στο παρακείμενο ακρωτήριο το οποίο μοιάζει με λιοντάρι από τη συγκεκριμένη θέση στην οποία βρίσκεται.
Αρχαιολογική σημασία
Κατά τις τελευταίες ανασκαφές του Στυλιανού Αλεξίου ανακαλύφθηκε πρωτομινωικός οικισμός που χρονολογείται από το 2.500- 1.900 π. Χ., ο οποίος είχε εμπορικές σχέσεις με την Αίγυπτο. Σε θολωτούς τάφους πρωτομινωικού τύπου βρέθηκαν πολλά λίθινα και πήλινα αγγεία με πρωτοφανή σχήματα (σκαραβαίοι κλπ.). Ανασκάφηκε κυκλικός θολωτός τάφος με χώρο για τη νεκρική λατρεία όπου έκαιγαν αρώματα με σκοπό να μη μυρίζει άσχημα από τους νεκρούς.Η Λεβήν ήκμασε στα ελληνορωμαϊκά χρόνια, ως λιμάνι της Γόρτυνας αλλά και ως ιερή πόλη, όπου λατρευόταν ο Ασκληπιός και η Υγιεία Σώτειρα, Το Ασκληπιείο ήταν στην ακμή του κατά τα αυτοκρατορικά χρόνια της Ρώμης.Το αρχαιότερο μνημείο της Λεβήνος είναι ο Θησαυρός, τετράγωνο πηγάδι βάθους 1.090 μ. που χρονολογείται από το 2ο ή τον 1ο αιώνα π. Χ. Στο βάθος του ναού του Ασκληπιού σώζεται βωμός (εξέδρα), όπου ήταν τοποθετημένα τα αγάλματα του Ασκληπιού και της Υγιείας, τα οποία έσπασαν οι χωρικοί τα τελευταία χρόνια ζητώντας χρυσό μέσα σε αυτά.Ανατολικότερα στο βάθος 3,30μ. βρέθηκε η πηγή του νερού με θεραπευτικές ιδιότητες. Υπήρχαν επίσης κολυμπήθρες , οι οποίες επικοινωνούσαν μέσα στις οποίες λούζονταν οι ασθενείς.Η Λεβήν εγκαταλείφθηκε κατά τον 7ο ή 8ο αιώνα, όπως και πολλές άλλες παράλιες πόλεις εξαιτίας της πειρατείας.
Ο Λέντας (119 κάτοικοι το 2001) είναι οικισμός στο δήμο Γόρτυνας του νομού Ηρακλείου. Εκεί βρίσκεται η αρχαία Λεβήν, λιμάνι στα παράλια της επαρχίας Καινούργιου προς το Λιβυκό Πέλαγος. Συνδέεται με το Ηράκλειο με αμαξιτό δρόμο περίπου 70 χιλιομέτρων.
Ονομασία
Το όνομα είναι προελληνικό και ετυμολογείται από το φοινικικό Λάβι= λιοντάρι ή από την αρχαία προελληνική λέξη Λέβυνθος. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ένα από τα λιοντάρια που έσυρε την άμαξα της Ρέας έγινε πέτρα από τη θέση αυτή και γι’ αυτό ονομάστηκε Λεβήν. Αλλά το πιθανότερο είναι ότι το όνομα οφείλεται στο παρακείμενο ακρωτήριο το οποίο μοιάζει με λιοντάρι από τη συγκεκριμένη θέση στην οποία βρίσκεται.
Αρχαιολογική σημασία
Κατά τις τελευταίες ανασκαφές του Στυλιανού Αλεξίου ανακαλύφθηκε πρωτομινωικός οικισμός που χρονολογείται από το 2.500- 1.900 π. Χ., ο οποίος είχε εμπορικές σχέσεις με την Αίγυπτο. Σε θολωτούς τάφους πρωτομινωικού τύπου βρέθηκαν πολλά λίθινα και πήλινα αγγεία με πρωτοφανή σχήματα (σκαραβαίοι κλπ.). Ανασκάφηκε κυκλικός θολωτός τάφος με χώρο για τη νεκρική λατρεία όπου έκαιγαν αρώματα με σκοπό να μη μυρίζει άσχημα από τους νεκρούς.Η Λεβήν ήκμασε στα ελληνορωμαϊκά χρόνια, ως λιμάνι της Γόρτυνας αλλά και ως ιερή πόλη, όπου λατρευόταν ο Ασκληπιός και η Υγιεία Σώτειρα, Το Ασκληπιείο ήταν στην ακμή του κατά τα αυτοκρατορικά χρόνια της Ρώμης.Το αρχαιότερο μνημείο της Λεβήνος είναι ο Θησαυρός, τετράγωνο πηγάδι βάθους 1.090 μ. που χρονολογείται από το 2ο ή τον 1ο αιώνα π. Χ. Στο βάθος του ναού του Ασκληπιού σώζεται βωμός (εξέδρα), όπου ήταν τοποθετημένα τα αγάλματα του Ασκληπιού και της Υγιείας, τα οποία έσπασαν οι χωρικοί τα τελευταία χρόνια ζητώντας χρυσό μέσα σε αυτά.Ανατολικότερα στο βάθος 3,30μ. βρέθηκε η πηγή του νερού με θεραπευτικές ιδιότητες. Υπήρχαν επίσης κολυμπήθρες , οι οποίες επικοινωνούσαν μέσα στις οποίες λούζονταν οι ασθενείς.Η Λεβήν εγκαταλείφθηκε κατά τον 7ο ή 8ο αιώνα, όπως και πολλές άλλες παράλιες πόλεις εξαιτίας της πειρατείας.
Κνωσός!!!
Το μινωικό ανάκτορο είναι ο κύριος επισκέψιμος χώρος της Κνωσού, σημαντικής πόλης κατά την αρχαιότητα, με συνεχή ζωή από τα νεολιθικά χρόνια έως τον 5ο αι. Είναι χτισμένο στο λόφο της Κεφάλας, με εύκολη πρόσβαση στη θάλασσα αλλά και στο εσωτερικό της Κρήτης. Κατά την παράδοση, υπήρξε η έδρα του σοφού βασιλιά Μίνωα. Συναρπαστικοί μύθοι, του Λαβύρινθου με τοΜινώταυρο και του Δαίδαλου με τον Ίκαρο, συνδέονται με το ανάκτορο της Κνωσσού.
Ιστορία
Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν το 1878 από τον Ηρακλειώτη Μίνωα Καλοκαιρινό. Ακολούθησαν οι ανασκαφές που διεξήγαγε ο Αγγλος Sir Άρθουρ Έβανς (1900-1913 και 1922-1930) και που αποκάλυψαν ολόκληρο το ανάκτορο.
Τα παλαιότερα ίχνη κατοίκησης στο χώρο του ανακτόρου ανάγονται στη νεολιθική εποχή (7000-3000 π.Χ.). Η κατοίκηση συνεχίζεται στην προανακτορική περίοδο (3000-1900 π.Χ.), στο τέλος της οποίας ο χώρος ισοπεδώνεται για την ανέγερση ενός μεγάλου ανακτόρου. Το πρώτο αυτό ανάκτορο καταστρέφεται, πιθανότατα από σεισμό, το 1700 π.Χ. περίπου. Δεύτερο, μεγαλοπρεπέστερο ανάκτορο ανεγείρεται πάνω στα ερείπια του παλαιού. Μετά από μερική καταστροφή γύρω στο 1450 π.Χ.,οι Μυκηναίοι εγκαθίστανται στην Κνωσό. Το ανάκτορο καταστρέφεται οριστικά περί το 1350 π.Χ. από μεγάλη πυρκαγιά. Ο χώρος που καλύπτει ξανακατοικείται από την ύστερη μυκηναϊκή περίοδο μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια.
Στο ανάκτορο της Κνωσού έχουν γίνει ευρείας έκτασης αναστηλώσεις από τον αρχαιολόγο Sir Arthur Evans. Ηταν πολυόροφο και κάλυπτε έκταση 20.000 τ.μ. Εντύπωση προκαλούν η ποικιλία των δομικών υλικών, τα χρωματιστά κονιάματα, οι ορθομαρμαρώσεις και οι τοιχογραφίες που κοσμούν δωμάτια και διαδρόμους. Τις υψηλές τεχνικές γνώσεις των Μινωϊτών επιβεβαιώνουν πρωτότυπες αρχιτεκτονικές και κατασκευαστικές επινοήσεις, όπως οι φωταγωγοί και τα πολύθυρα, η χρήση δοκαριών για ενίσχυση της τοιχοποιίας, καθώς και το σύνθετο αποχετευτικό και υδρευτικό δίκτυο.
Το ανάκτορο
Το ανάκτορο αναπτύσσεται γύρω από τη μεγάλη Κεντρική Αυλή, χώρο δημόσιων συγκεντρώσεων. Δεύτερη αυλή, η Δυτική, αποτελούσε την επίσημη πρόσβαση στο ανάκτορο αλλά και χώρο τελετών.Στη δυτική πτέρυγα εντάσσονται οι επίσημοι χώροι διοικητικών και θρησκευτικών δραστηριοτήτων: το Τριμερές Ιερό, τα Ιερά Θησαυροφυλάκια και οι Υπόστυλες Κρύπτες. Ξεχωρίζει η Αίθουσα του Θρόνου, με τη δεξαμενή καθαρμών και τον αλαβάστρινο θρόνο που πλαισιώνεται από θρανία. Στη νότια πτέρυγα σημαντικότεροι χώροι είναι το Νότιο Πρόπυλο, ο Διάδρομος της Πομπής και η Νότια Είσοδος με την τοιχογραφία του πρίγκηπα με τα Κρίνα. Στην ανατολική πτέρυγα εντάσσονται χώροι κατοίκησης και μεγάλες αίθουσες υποδοχής, με κυριότερες την Αίθουσα των Διπλών Πελέκεων και το Μέγαρο της Βασίλισσας. Σε αυτές οδηγεί το επιβλητικό μεγάλο Κλιμακοστάσιο.Από τη Βόρεια Είσοδο γινόταν η επικοινωνία με το λιμάνι της Κνωσού. Η Βόρεια Είσοδος πλαισιώνεται από υπερυψωμένες στοές, από τις οποίες η δυτική κοσμείται με την τοιχογραφία του Κυνηγιού Ταύρου.Μεγάλος λιθόστρωτος πομπικός δρόμος, ο Βασιλικός Δρόμος, οδηγούσε από το Μικρό Ανάκτορο και την πόλη στη βορειοδυτική γωνία του ανακτόρου, όπου διαμορφώνεται υπαίθριος θεατρικός χώρος.Γύρω από το ανάκτορο εκτεινόταν ο μινωικός οικισμός και, στους λόφους, τα νεκροταφεία. Σημαντικά οικοδομήματα της ίδιας περιόδου είναι: η Νότια Οικία, η Οικία του ιερού Βήματος, το Μικρό Ανάκτορο, ο Ξενώνας, η Βασιλική Επαυλη και ο Τάφος-Ιερό. Από τη ρωμαϊκή Κνωσό σημαντικό οικοδόμημα είναι η Βίλλα του Διονύσου με ψηφιδωτά δάπεδα (2ος αι. μ.Χ.).Τα πολυάριθμα, εξαιρετικής τέχνης, ευρήματα από το ανάκτορο, αγγεία, σκεύη, ειδώλια, το αρχείο πινακίδων της Γραμμικής Βγραφής, καθώς και τα πρωτότυπα των τοιχογραφιών, φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Το μινωικό ανάκτορο είναι ο κύριος επισκέψιμος χώρος της Κνωσού, σημαντικής πόλης κατά την αρχαιότητα, με συνεχή ζωή από τα νεολιθικά χρόνια έως τον 5ο αι. Είναι χτισμένο στο λόφο της Κεφάλας, με εύκολη πρόσβαση στη θάλασσα αλλά και στο εσωτερικό της Κρήτης. Κατά την παράδοση, υπήρξε η έδρα του σοφού βασιλιά Μίνωα. Συναρπαστικοί μύθοι, του Λαβύρινθου με τοΜινώταυρο και του Δαίδαλου με τον Ίκαρο, συνδέονται με το ανάκτορο της Κνωσσού.
Ιστορία
Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν το 1878 από τον Ηρακλειώτη Μίνωα Καλοκαιρινό. Ακολούθησαν οι ανασκαφές που διεξήγαγε ο Αγγλος Sir Άρθουρ Έβανς (1900-1913 και 1922-1930) και που αποκάλυψαν ολόκληρο το ανάκτορο.
Τα παλαιότερα ίχνη κατοίκησης στο χώρο του ανακτόρου ανάγονται στη νεολιθική εποχή (7000-3000 π.Χ.). Η κατοίκηση συνεχίζεται στην προανακτορική περίοδο (3000-1900 π.Χ.), στο τέλος της οποίας ο χώρος ισοπεδώνεται για την ανέγερση ενός μεγάλου ανακτόρου. Το πρώτο αυτό ανάκτορο καταστρέφεται, πιθανότατα από σεισμό, το 1700 π.Χ. περίπου. Δεύτερο, μεγαλοπρεπέστερο ανάκτορο ανεγείρεται πάνω στα ερείπια του παλαιού. Μετά από μερική καταστροφή γύρω στο 1450 π.Χ.,οι Μυκηναίοι εγκαθίστανται στην Κνωσό. Το ανάκτορο καταστρέφεται οριστικά περί το 1350 π.Χ. από μεγάλη πυρκαγιά. Ο χώρος που καλύπτει ξανακατοικείται από την ύστερη μυκηναϊκή περίοδο μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια.
Στο ανάκτορο της Κνωσού έχουν γίνει ευρείας έκτασης αναστηλώσεις από τον αρχαιολόγο Sir Arthur Evans. Ηταν πολυόροφο και κάλυπτε έκταση 20.000 τ.μ. Εντύπωση προκαλούν η ποικιλία των δομικών υλικών, τα χρωματιστά κονιάματα, οι ορθομαρμαρώσεις και οι τοιχογραφίες που κοσμούν δωμάτια και διαδρόμους. Τις υψηλές τεχνικές γνώσεις των Μινωϊτών επιβεβαιώνουν πρωτότυπες αρχιτεκτονικές και κατασκευαστικές επινοήσεις, όπως οι φωταγωγοί και τα πολύθυρα, η χρήση δοκαριών για ενίσχυση της τοιχοποιίας, καθώς και το σύνθετο αποχετευτικό και υδρευτικό δίκτυο.
Το ανάκτορο
Το ανάκτορο αναπτύσσεται γύρω από τη μεγάλη Κεντρική Αυλή, χώρο δημόσιων συγκεντρώσεων. Δεύτερη αυλή, η Δυτική, αποτελούσε την επίσημη πρόσβαση στο ανάκτορο αλλά και χώρο τελετών.Στη δυτική πτέρυγα εντάσσονται οι επίσημοι χώροι διοικητικών και θρησκευτικών δραστηριοτήτων: το Τριμερές Ιερό, τα Ιερά Θησαυροφυλάκια και οι Υπόστυλες Κρύπτες. Ξεχωρίζει η Αίθουσα του Θρόνου, με τη δεξαμενή καθαρμών και τον αλαβάστρινο θρόνο που πλαισιώνεται από θρανία. Στη νότια πτέρυγα σημαντικότεροι χώροι είναι το Νότιο Πρόπυλο, ο Διάδρομος της Πομπής και η Νότια Είσοδος με την τοιχογραφία του πρίγκηπα με τα Κρίνα. Στην ανατολική πτέρυγα εντάσσονται χώροι κατοίκησης και μεγάλες αίθουσες υποδοχής, με κυριότερες την Αίθουσα των Διπλών Πελέκεων και το Μέγαρο της Βασίλισσας. Σε αυτές οδηγεί το επιβλητικό μεγάλο Κλιμακοστάσιο.Από τη Βόρεια Είσοδο γινόταν η επικοινωνία με το λιμάνι της Κνωσού. Η Βόρεια Είσοδος πλαισιώνεται από υπερυψωμένες στοές, από τις οποίες η δυτική κοσμείται με την τοιχογραφία του Κυνηγιού Ταύρου.Μεγάλος λιθόστρωτος πομπικός δρόμος, ο Βασιλικός Δρόμος, οδηγούσε από το Μικρό Ανάκτορο και την πόλη στη βορειοδυτική γωνία του ανακτόρου, όπου διαμορφώνεται υπαίθριος θεατρικός χώρος.Γύρω από το ανάκτορο εκτεινόταν ο μινωικός οικισμός και, στους λόφους, τα νεκροταφεία. Σημαντικά οικοδομήματα της ίδιας περιόδου είναι: η Νότια Οικία, η Οικία του ιερού Βήματος, το Μικρό Ανάκτορο, ο Ξενώνας, η Βασιλική Επαυλη και ο Τάφος-Ιερό. Από τη ρωμαϊκή Κνωσό σημαντικό οικοδόμημα είναι η Βίλλα του Διονύσου με ψηφιδωτά δάπεδα (2ος αι. μ.Χ.).Τα πολυάριθμα, εξαιρετικής τέχνης, ευρήματα από το ανάκτορο, αγγεία, σκεύη, ειδώλια, το αρχείο πινακίδων της Γραμμικής Βγραφής, καθώς και τα πρωτότυπα των τοιχογραφιών, φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Φαιστός!!!
Η Φαιστός ήταν η δεύτερη σημαντικότερη πόλη της Κρήτης κατά τη δεύτερη χιλιετία προ Χριστού, μετά από την Κνωσό, και αποτελεί σήμερα σημαντικό αρχαιολογικό χώρο.
Περιγραφή
Βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του Ηρακλείου, σε απόσταση 62 χιλιομέτρων, σε υψόμετρο 100 μέτρων, νότια του ποταμού Γεροποτάμου και του αρχαίου Ληθαίου. Η θέα του λόφου είναι πανοραμική και περιβάλλεται από τους επιβλητικούς ορεινούς όγκους του Ψηλορείτη, των Αστερουσίων και των Λασηθιωτικών ορέων, ενώ σε μικρή απόσταση βρίσκεται η κωμόποληΤυμπάκι. Οικονομικό, διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο, επόπτευε την εύφορη πεδιάδα της Μεσαράς. Υπό τον έλεγχο της Φαιστού βρίσκονταν τα αρχαία λιμάνια των Ματάλων και του Κομμού. Κοντά στο ανάκτορο βρίσκεται περίπτερο του ΕΟΤ.
Πρώτες αναφορές και ίδρυση
Η πρώτη αναφορά στην Φαιστό γίνεται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια, όπου μνημονεύει την Φαιστό στον κατάλογο των πόλεων που συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο και την περιγράφει ως πόλη «εὖ ναιετοώσα», καλά κατοικημένη. Ο αρχαίος ιστορικός Διόδωρος ο Σικελιώτης αποδίδει την ίδρυση της Φαιστού, όπως και της Κνωσού και της Κυδωνίας, στον Μίνωα[4].
Ιστορικό ανασκαφών
Στοιχεία για την ιστορία της αρχαίας πόλης ήρθαν στο φως έπειτα από Ιταλικές αρχαιολογικές ανασκαφές. Η πόλη συμμετείχε στην εκστρατεία των Αχαιών κατά της Τροίας. Το όνομα είναι προελληνικό και στις πινακίδες της Κνωσού Γραμμικής Β αναφέρεται Paito>αττικός τύπος Φαιστός και η ετυμολογία της είναι από το φα(F)ιστός= λαμπρός, ένδοξος. Η πόλη ήταν ανεξάρτητη και αυτόνομη και έκοβε πολλά νομίσματα στα οποία εικονιζόταν η Ευρώπη καθισμένη σε ταύρο και ένα κεφάλι λιονταριού με τις λέξεις ΦΑΙΣΤΙΩΝ ΤΟ ΦΑΙΜΑ. Στη Φαιστό βασίλευσε η δυναστεία που είχε ιδρύει ο Ραδάμανθυς, γιος του Δία.Πρώτος επεσήμανε τη θέση της Φαιστού ο Spratt (II, 24). Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 1900 και στο ανάκτορο το 1909 και συνεχίστηκαν κατά τα επόμενα χρόνια. Ανάμεσα στα ευρήματα υπάρχουν πολύχρωμα καμαραϊκά αγγεία και πολλά άλλα.
Στη Φαιστό η μινωική εποχή αρχίζει το 2.600 π. Χ. Το πρώτο ανάκτορο βρισκόταν στη δυτική πλευρά του αρχαιολογικού χώρου, οικοδομήθηκε το 2.000 π.Χ. σε αλλεπάλληλα επίπεδα και οι τοίχοι του ήταν κτισμένοι με αργολιθοδομή. Το ανάκτορο καταστράφηκε από σεισμό το 1730 π.Χ., όπως και η Κνωσός. Στη θέση των ερειπίων κτίστηκε ανάκτορο, μεγαλοπρεπέστερο του πρώτου.Το νέο ανάκτορο κτίστηκε πάνω από τα ερείπια του πρώτου, είχε ανάλογο σχέδιο με μόνη διαφορά το ελαφρά υπερυψωμένο επίπεδο του, λόγω της ύπαρξης των ερειπίων. Η κεντρική αυλή των ανακτόρων είχε παρόμοιες διαστάσεις με τις αυλές της Κνωσού και των Μαλίων και ενδεχομένως χρησιμοποιούνταν για τελετές λατρευτικού χαρακτήρα όπως τα Ταυροκαθάψια.Η σημαντικότητα του ανακτόρου της Φαιστού έγκειται στο γεγονός ότι παρέχει εξαιρετική στρωματογραφία αλλά και πληροφορίες για τη σχέση μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου ανακτόρου και των δύο διαφορετικών φάσεων του Μινωικού πολιτισμού εν γένει.
Η Φαιστός ήταν η δεύτερη σημαντικότερη πόλη της Κρήτης κατά τη δεύτερη χιλιετία προ Χριστού, μετά από την Κνωσό, και αποτελεί σήμερα σημαντικό αρχαιολογικό χώρο.
Περιγραφή
Βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του Ηρακλείου, σε απόσταση 62 χιλιομέτρων, σε υψόμετρο 100 μέτρων, νότια του ποταμού Γεροποτάμου και του αρχαίου Ληθαίου. Η θέα του λόφου είναι πανοραμική και περιβάλλεται από τους επιβλητικούς ορεινούς όγκους του Ψηλορείτη, των Αστερουσίων και των Λασηθιωτικών ορέων, ενώ σε μικρή απόσταση βρίσκεται η κωμόποληΤυμπάκι. Οικονομικό, διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο, επόπτευε την εύφορη πεδιάδα της Μεσαράς. Υπό τον έλεγχο της Φαιστού βρίσκονταν τα αρχαία λιμάνια των Ματάλων και του Κομμού. Κοντά στο ανάκτορο βρίσκεται περίπτερο του ΕΟΤ.
Πρώτες αναφορές και ίδρυση
Η πρώτη αναφορά στην Φαιστό γίνεται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια, όπου μνημονεύει την Φαιστό στον κατάλογο των πόλεων που συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο και την περιγράφει ως πόλη «εὖ ναιετοώσα», καλά κατοικημένη. Ο αρχαίος ιστορικός Διόδωρος ο Σικελιώτης αποδίδει την ίδρυση της Φαιστού, όπως και της Κνωσού και της Κυδωνίας, στον Μίνωα[4].
Ιστορικό ανασκαφών
Στοιχεία για την ιστορία της αρχαίας πόλης ήρθαν στο φως έπειτα από Ιταλικές αρχαιολογικές ανασκαφές. Η πόλη συμμετείχε στην εκστρατεία των Αχαιών κατά της Τροίας. Το όνομα είναι προελληνικό και στις πινακίδες της Κνωσού Γραμμικής Β αναφέρεται Paito>αττικός τύπος Φαιστός και η ετυμολογία της είναι από το φα(F)ιστός= λαμπρός, ένδοξος. Η πόλη ήταν ανεξάρτητη και αυτόνομη και έκοβε πολλά νομίσματα στα οποία εικονιζόταν η Ευρώπη καθισμένη σε ταύρο και ένα κεφάλι λιονταριού με τις λέξεις ΦΑΙΣΤΙΩΝ ΤΟ ΦΑΙΜΑ. Στη Φαιστό βασίλευσε η δυναστεία που είχε ιδρύει ο Ραδάμανθυς, γιος του Δία.Πρώτος επεσήμανε τη θέση της Φαιστού ο Spratt (II, 24). Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 1900 και στο ανάκτορο το 1909 και συνεχίστηκαν κατά τα επόμενα χρόνια. Ανάμεσα στα ευρήματα υπάρχουν πολύχρωμα καμαραϊκά αγγεία και πολλά άλλα.
Στη Φαιστό η μινωική εποχή αρχίζει το 2.600 π. Χ. Το πρώτο ανάκτορο βρισκόταν στη δυτική πλευρά του αρχαιολογικού χώρου, οικοδομήθηκε το 2.000 π.Χ. σε αλλεπάλληλα επίπεδα και οι τοίχοι του ήταν κτισμένοι με αργολιθοδομή. Το ανάκτορο καταστράφηκε από σεισμό το 1730 π.Χ., όπως και η Κνωσός. Στη θέση των ερειπίων κτίστηκε ανάκτορο, μεγαλοπρεπέστερο του πρώτου.Το νέο ανάκτορο κτίστηκε πάνω από τα ερείπια του πρώτου, είχε ανάλογο σχέδιο με μόνη διαφορά το ελαφρά υπερυψωμένο επίπεδο του, λόγω της ύπαρξης των ερειπίων. Η κεντρική αυλή των ανακτόρων είχε παρόμοιες διαστάσεις με τις αυλές της Κνωσού και των Μαλίων και ενδεχομένως χρησιμοποιούνταν για τελετές λατρευτικού χαρακτήρα όπως τα Ταυροκαθάψια.Η σημαντικότητα του ανακτόρου της Φαιστού έγκειται στο γεγονός ότι παρέχει εξαιρετική στρωματογραφία αλλά και πληροφορίες για τη σχέση μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου ανακτόρου και των δύο διαφορετικών φάσεων του Μινωικού πολιτισμού εν γένει.
ΚΑΛΛΙΤΈΧΝΕΣ!
Γιώργος Ζερβάκης
Βιογραφικό
Ο Γιώργος Ζερβάκης γεννήθηκε στις 21/06/1972, στη Δ. Γερμανία, ενώ η καταγωγή του είναι από την Μεσσαρά. Σήμερα, στα 36 του χρόνια, απαριθμεί 15 προσωπικές δισκογραφίες, που έχουν γνωρίσει μεγάλη επιτυχία, έχει γίνει ο απόλυτος εκφραστής της νεολαίας, που μαζί του ήρθε πιο κοντά στην κρητική μουσική, ενώ κάθε του εμφάνιση συζητιέται για πολύ καιρό.Σε ηλικία μόλις 12 ετών, παρακολούθησε μαθήματα στο ωδείο του αείμνηστου Κώστα Μουντάκη για περίπου 2 χρόνια, όπου από την αρχή ξεχώρισε για το ταλέντο του. Έχοντας λοιπόν γερές βάσεις και παίρνοντας την απόφαση να κάνει πραγματικότητα τις ιδέες και τα όνειρά του πάνω στην μουσική, ο Γιώργος Ζερβάκης ακολούθησε το ρεύμα της αναγέννησης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίσει στην πορεία του σκληρούς επικριτές, αλλά και πολλούς που θαμπωμένοι από την επιτυχία του, τον μιμήθηκαν.
Ο ίδιος, αυθεντικός και καινοτόμος, συνεχίζει να γεύεται την επιτυχία, να εμπλουτίζει τη μουσική του και να κάνει μοναδικές ερμηνείες στα τραγούδια και στις μαντινάδες του.Έχει συμβάλει σε πολύ μεγάλο βαθμό, στο να ακουστεί και να λατρευτεί η κρητική μουσική από πολλούς ανθρώπους και εκτός Κρήτης. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, ότι έχει φανατικό κοινό σε όλη την Ελλάδα.Έχει εμφανιστεί με τεράστια επιτυχία στη Νάξο, την Κω, την Αστυπάλαια, τη Σέριφο, τη Ρόδο, τη Σαντορίνη, την Κάλυμνο, την Κάρπαθο, την Κάσο, την Τήλο, την Έδεσσα, την Ξάνθη, την Κομοτηνή, τη Θεσσαλονίκη, την Κοζάνη, τον Βόλο, αλλά και στην Αμερική τον Καναδά την Γερμανία και το Βέλγιο. Το θρίαμβο ωστόσο γνωρίζει και στην Αθήνα, όπου δίνει δυναμικό παρόν κάθε χρόνο και όπου χιλιάδες άνθρωποι τον αποθεώνουν, διασκεδάζοντας μαζί του μέχρι τις πρωινές ώρες.
Ο Γιώργος Ζερβάκης είναι απλός, μετρημένος, με ευαίσθητο χαρακτήρα. Δε δυσκολεύεσαι να τον πλησιάσεις και τον αγαπάς από την πρώτη στιγμή. Ένα παιδί που μεγάλωσε και παρόλη την επιτυχία του παρέμεινε αγνό στην καρδιά και τα συναισθήματά του.
Όσοι τον ξέρουν, μιλούν για αυτόν με τα καλύτερα λόγια. Όσοι δεν τον ξέρουν, ας μπουν στον κόπο να τον γνωρίσουν. Αξίζει!
Βιογραφικό
Ο Γιώργος Ζερβάκης γεννήθηκε στις 21/06/1972, στη Δ. Γερμανία, ενώ η καταγωγή του είναι από την Μεσσαρά. Σήμερα, στα 36 του χρόνια, απαριθμεί 15 προσωπικές δισκογραφίες, που έχουν γνωρίσει μεγάλη επιτυχία, έχει γίνει ο απόλυτος εκφραστής της νεολαίας, που μαζί του ήρθε πιο κοντά στην κρητική μουσική, ενώ κάθε του εμφάνιση συζητιέται για πολύ καιρό.Σε ηλικία μόλις 12 ετών, παρακολούθησε μαθήματα στο ωδείο του αείμνηστου Κώστα Μουντάκη για περίπου 2 χρόνια, όπου από την αρχή ξεχώρισε για το ταλέντο του. Έχοντας λοιπόν γερές βάσεις και παίρνοντας την απόφαση να κάνει πραγματικότητα τις ιδέες και τα όνειρά του πάνω στην μουσική, ο Γιώργος Ζερβάκης ακολούθησε το ρεύμα της αναγέννησης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίσει στην πορεία του σκληρούς επικριτές, αλλά και πολλούς που θαμπωμένοι από την επιτυχία του, τον μιμήθηκαν.
Ο ίδιος, αυθεντικός και καινοτόμος, συνεχίζει να γεύεται την επιτυχία, να εμπλουτίζει τη μουσική του και να κάνει μοναδικές ερμηνείες στα τραγούδια και στις μαντινάδες του.Έχει συμβάλει σε πολύ μεγάλο βαθμό, στο να ακουστεί και να λατρευτεί η κρητική μουσική από πολλούς ανθρώπους και εκτός Κρήτης. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, ότι έχει φανατικό κοινό σε όλη την Ελλάδα.Έχει εμφανιστεί με τεράστια επιτυχία στη Νάξο, την Κω, την Αστυπάλαια, τη Σέριφο, τη Ρόδο, τη Σαντορίνη, την Κάλυμνο, την Κάρπαθο, την Κάσο, την Τήλο, την Έδεσσα, την Ξάνθη, την Κομοτηνή, τη Θεσσαλονίκη, την Κοζάνη, τον Βόλο, αλλά και στην Αμερική τον Καναδά την Γερμανία και το Βέλγιο. Το θρίαμβο ωστόσο γνωρίζει και στην Αθήνα, όπου δίνει δυναμικό παρόν κάθε χρόνο και όπου χιλιάδες άνθρωποι τον αποθεώνουν, διασκεδάζοντας μαζί του μέχρι τις πρωινές ώρες.
Ο Γιώργος Ζερβάκης είναι απλός, μετρημένος, με ευαίσθητο χαρακτήρα. Δε δυσκολεύεσαι να τον πλησιάσεις και τον αγαπάς από την πρώτη στιγμή. Ένα παιδί που μεγάλωσε και παρόλη την επιτυχία του παρέμεινε αγνό στην καρδιά και τα συναισθήματά του.
Όσοι τον ξέρουν, μιλούν για αυτόν με τα καλύτερα λόγια. Όσοι δεν τον ξέρουν, ας μπουν στον κόπο να τον γνωρίσουν. Αξίζει!
Νίκος Κυριακάκης
Βιογραφικό
Πολύ νέος, εικοσιεννιά μόλις χρόνων και πατέρας κιόλας δύο παιδιών ο Νίκος Κυριακάκης, γεννημένος στους Αγίους Δέκα, χρόνια με τη λύρα στο χέρι, παρουσιαστής σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, με δισκογραφία στο ενεργητικό του και όμως τίποτα από όλα αυτά δεν τον έχει κάνει τόσο γνωστό όσο η τελευταία του δουλειά με τον τίτλο “ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΟΓΟΣ 1 & 2”. Την ώρα που γνωστός δημοσιογράφος μεγάλου ραδιοφωνικού σταθμού του Ηρακλείου το παρουσίαζε και ταυτόχρονα συνιστούσε: “Μακριά από τέτοιου είδους τραγούδια, μη αγοράσετε αυτό το CD..” τα τηλέφωνα της CRETAPHONΕ της δισκογραφικής του εταιρείας, έπαιρναν φωτιά από τις παραγγελίες.Και εμείς, από τη στιγμή που οι πολλοί δείχνουν να εγκρίνουν με την αγορά τους τη νέα αυτή ηχογράφηση με τις προκλητικές μαντινάδες, δε μπορούμε να καταδικάσουμε κανέναν εκ των προτέρων: άλλος μεγάλωσε με μουσικά ακούσματα Μπαχ και Μπετόβεν, άλλος ακούει Σκορδαλό και Ροδινό, αλλά η Κρητική μουσική δεν είναι μουσειακό είδος, οι μαντινάδες προσαρμόζονται και εξελίσσονται και λογικό και σωστό είναι να παρουσιάζουν όψεις της σύγχρονης Κρητικής πραγματικότητας, όποια κι αν είναι αυτή. Εξάλλου, είναι αλήθεια ότι “καθιερωμένα” λαϊκά μουσικά είδη, το ρεμπέτικο, το μπλουζ, η τζαζ, το ραπ, κτλ περιέχουν στίχους “ακατάλληλους για ανηλίκους” και όμως παρουσιάζονται στα Μέγαρα Μουσικής και παίρνουν βραβεία Grammy και κανείς δεν δείχνει να σοκάρεται …
Το CD του Νίκου Κυριακάκη πούλησε μέσα σε ούτε δύο μήνες κυκλοφορίας του όσο δεν έχουν πουλήσει CD άλλων συναδέλφων του σε χρόνια. Κι ο ίδιος επισημαίνει: “Το αν προκαλώ αυτό δεν το ξέρω κι ούτε φυσικά ήταν ο σκοπός μου να δημιουργήσω πρόκληση. Το ότι ήταν όμως ο σκοπός μου να δημιουργήσω μια δουλειά για να πουλήσω, αυτό ναι, ήταν. Κι αλίμονο στον καλλιτέχνη που δεν πουλά..”
Ήρθανε οι ειδικοί φρουροί
Κι ήρθαν τα πάνω κάτω
Μα πρόλαβα και ήχωσα
Τ’ άρματα στο μητάτο.
Η Κρήτη όλη ήμπλεξε
Κι είν’ οι φρουροί αιτία
Απού δεν τη τρομοκράτησε
Ούτ’ η δικτατορία.
Το σ’ αγαπώ σου το γραψα
Στου μπιστολιού τη κάνη
Και κάθε μπιστολιά που βγει
Στη φόρα θα το βγάνει.
Καλάσνικοφ και μπράουνιγκ
Για πάρτη τση επήρα
Κι όπου κι αν πάω τη κρατώ
Διπλή τη γεμιστήρα.
Εφτάσφαιρο κρατεί αυτός
κι εγώ δεκανιεάρι
και με τα μάτια μου κλειστά
μια σφαίρα θα την πάρει.
Όλα τα επαγγέλματα,
Το να με τα’ άλλο μοιάζει
Εκτός από της βοσκικής
Που έχει άλλο χάζι.
Βιογραφικό
Πολύ νέος, εικοσιεννιά μόλις χρόνων και πατέρας κιόλας δύο παιδιών ο Νίκος Κυριακάκης, γεννημένος στους Αγίους Δέκα, χρόνια με τη λύρα στο χέρι, παρουσιαστής σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, με δισκογραφία στο ενεργητικό του και όμως τίποτα από όλα αυτά δεν τον έχει κάνει τόσο γνωστό όσο η τελευταία του δουλειά με τον τίτλο “ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΟΓΟΣ 1 & 2”. Την ώρα που γνωστός δημοσιογράφος μεγάλου ραδιοφωνικού σταθμού του Ηρακλείου το παρουσίαζε και ταυτόχρονα συνιστούσε: “Μακριά από τέτοιου είδους τραγούδια, μη αγοράσετε αυτό το CD..” τα τηλέφωνα της CRETAPHONΕ της δισκογραφικής του εταιρείας, έπαιρναν φωτιά από τις παραγγελίες.Και εμείς, από τη στιγμή που οι πολλοί δείχνουν να εγκρίνουν με την αγορά τους τη νέα αυτή ηχογράφηση με τις προκλητικές μαντινάδες, δε μπορούμε να καταδικάσουμε κανέναν εκ των προτέρων: άλλος μεγάλωσε με μουσικά ακούσματα Μπαχ και Μπετόβεν, άλλος ακούει Σκορδαλό και Ροδινό, αλλά η Κρητική μουσική δεν είναι μουσειακό είδος, οι μαντινάδες προσαρμόζονται και εξελίσσονται και λογικό και σωστό είναι να παρουσιάζουν όψεις της σύγχρονης Κρητικής πραγματικότητας, όποια κι αν είναι αυτή. Εξάλλου, είναι αλήθεια ότι “καθιερωμένα” λαϊκά μουσικά είδη, το ρεμπέτικο, το μπλουζ, η τζαζ, το ραπ, κτλ περιέχουν στίχους “ακατάλληλους για ανηλίκους” και όμως παρουσιάζονται στα Μέγαρα Μουσικής και παίρνουν βραβεία Grammy και κανείς δεν δείχνει να σοκάρεται …
Το CD του Νίκου Κυριακάκη πούλησε μέσα σε ούτε δύο μήνες κυκλοφορίας του όσο δεν έχουν πουλήσει CD άλλων συναδέλφων του σε χρόνια. Κι ο ίδιος επισημαίνει: “Το αν προκαλώ αυτό δεν το ξέρω κι ούτε φυσικά ήταν ο σκοπός μου να δημιουργήσω πρόκληση. Το ότι ήταν όμως ο σκοπός μου να δημιουργήσω μια δουλειά για να πουλήσω, αυτό ναι, ήταν. Κι αλίμονο στον καλλιτέχνη που δεν πουλά..”
Ήρθανε οι ειδικοί φρουροί
Κι ήρθαν τα πάνω κάτω
Μα πρόλαβα και ήχωσα
Τ’ άρματα στο μητάτο.
Η Κρήτη όλη ήμπλεξε
Κι είν’ οι φρουροί αιτία
Απού δεν τη τρομοκράτησε
Ούτ’ η δικτατορία.
Το σ’ αγαπώ σου το γραψα
Στου μπιστολιού τη κάνη
Και κάθε μπιστολιά που βγει
Στη φόρα θα το βγάνει.
Καλάσνικοφ και μπράουνιγκ
Για πάρτη τση επήρα
Κι όπου κι αν πάω τη κρατώ
Διπλή τη γεμιστήρα.
Εφτάσφαιρο κρατεί αυτός
κι εγώ δεκανιεάρι
και με τα μάτια μου κλειστά
μια σφαίρα θα την πάρει.
Όλα τα επαγγέλματα,
Το να με τα’ άλλο μοιάζει
Εκτός από της βοσκικής
Που έχει άλλο χάζι.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΑΚΗΣ
Βιογραφία
Ο Γιώργης Χατζάκης γεννήθηκε το Φλεβάρη του 1976 στο ορεινό χωριό Καμάρες Ηρακλείου. Παιδί ακόμα είχε δείξει το ενδιαφέρον του για την Κρητική μουσική, με αποτέλεσμα σε ηλικία μόλις 9 ετών να πιάσει για πρώτη φορά λύρα στα χέρια του. Γόνος μιας πολυμελούς οικογένειας με παράδοση στη μουσική (ο πατέρας του παίζει λαούτο), άρχισε σιγά σιγά να παίζει σε παρέες και γλέντια του χωριού του, παίρνοντας πάντα καλές κριτικές. Σε ηλικία 15 χρονών ήταν πια ένας έμπειρος επαγγελματίας λυράρης και τραγουδιστής που η φήμη του έχει ξεπεράσει τα στενά όρια του χωριού του και έχει απλωθεί σ ολόκληρη την Κρήτη. Σήμερα ο Γιώργης Χατζάκης μαζί με τον αδερφό του Αλέκο που παίζει λαούτο, αποτελούν ένα ελπιδοφόρο νεανικό μουσικό σχήμα που αναμφίβολα είναι μια ευχάριστη και γόνιμη μουσική παρουσία στο χώρο της Κρητικής μουσικής
Βιογραφία
Ο Γιώργης Χατζάκης γεννήθηκε το Φλεβάρη του 1976 στο ορεινό χωριό Καμάρες Ηρακλείου. Παιδί ακόμα είχε δείξει το ενδιαφέρον του για την Κρητική μουσική, με αποτέλεσμα σε ηλικία μόλις 9 ετών να πιάσει για πρώτη φορά λύρα στα χέρια του. Γόνος μιας πολυμελούς οικογένειας με παράδοση στη μουσική (ο πατέρας του παίζει λαούτο), άρχισε σιγά σιγά να παίζει σε παρέες και γλέντια του χωριού του, παίρνοντας πάντα καλές κριτικές. Σε ηλικία 15 χρονών ήταν πια ένας έμπειρος επαγγελματίας λυράρης και τραγουδιστής που η φήμη του έχει ξεπεράσει τα στενά όρια του χωριού του και έχει απλωθεί σ ολόκληρη την Κρήτη. Σήμερα ο Γιώργης Χατζάκης μαζί με τον αδερφό του Αλέκο που παίζει λαούτο, αποτελούν ένα ελπιδοφόρο νεανικό μουσικό σχήμα που αναμφίβολα είναι μια ευχάριστη και γόνιμη μουσική παρουσία στο χώρο της Κρητικής μουσικής
Λέξεις από την Κρητική διάλεκτο!!!
Η Κρητική λέξη ....και τι σημαίνει!
αγγίνιο καινούργιο
αγλάκι τρέξιμο
αγλακιχτής δρομέας
αδιάρμιστος ακατάστατος , αταχτοποίητος
αθιβολή σκέψη, κουβέντα
άθος στάχτη
αλαργέρνω απομακρύνομαι
αλάργο μακριά
αμνώγω ορκίζομαι
αμολέρνω αφήνω, ελευθερώνω
αμπελικός αγροφύλακας
αμπλά αδελφή
αμπώθω σπρώχνω
αναβαστώ υποβαστάζω, στηρίζω
αναδακρυώνω δακρύζω, βουρκώνω
αναντρανίζω σηκώνω τα μάτια
ανάπλα κουβέρτα
αναστεναμένος καημένος, ταλαίπωρος
αναστορούμαι θυμάμαι
ανεβόλεμα ανήφορος
ανεμίζω προαισθάνομαι
ανεστορούμαι θυμούμαι
αντέτι συνήθεια
αντίντερο αντίδωρο
απάκι καπνιστό χοιρινό κρέας,
απανωπρούκια συμπληρωματική προίκα
απής αφού, όταν
αποδεινιάζομαι δέχομαι κάτι με στεναχώρια
αποσπέρας το βράδυ
απύρι θειάφι
αργαντινή εσπέρα
αρισμαρί δεντρολίβανο
άρκαλος ασβός
αρνεύω ηρεμώ
αρωδαμός τρυφερός βλαστός
ασκαλντί παραλίγο
ασκιανός σκιά
ατζί κνήμη, γάμπα
ατσέλεγος σπουργίτης
αφορδακός βάτραχος
αφρουκούμαι ακούω με προσοχή
άφτω ανάβω
άχνα σιωπή
βαβαλίζω φροντίζω, περιποιούμαι
βαρεμένη έγκυος
βαρεσάρης τεμπέλης
βαρίσκω χτυπώ, πληγώνω
βάρσαμος δυόσμος
βαρύχνω χτυπώ, πληγώνω
βεντέμα πλούσια εσοδεία
βεργάλι μικρή βέργα
βλεπάτορας παρατηρητής, φύλακας
βολά φορά
βούργια σακούλι
βρούχος θόρυβος
γάγλα στροφή, καμπύλη δρόμου
γαμπάς μάλλινο πανοφώρι
γαργερός βρόμικος
γαρδέλι καρδερίνα
γιαγερμός επιστροφή
γιαγκιλίκι έρωτας
γιαγκίνι πυρκαγιά
γιαίνω θεραπεύω
γιάντα γιατί
γίβεντο ντροπή
γιδάρης γιδοβοσκός
γιόμα γεύμα
γιότσα μεγάλο κακό, συμφορά
γλάκι τρέξιμο
γλίνα βούτυρο από χοιρινό λίπος
γλυκοσαλίζω νιώθω κάποια ικανοποίηση
γνώρα γνωριμία
γοργό σχεδόν
γραντίζω βρίσκω τον μπελά μου
γροικώ ακούω
δέτης γκρεμός
διαγουμίζω εξολοθρεύω
δικιολογιά το σόι
δίμουρος διπρόσωπος
δώμα ταράτσα, στέγη σπιτιού
έγγαλο το ζώο που βγάζει γάλα
εγούγια αλίμονο
εδά τώρα
εκειά εκεί
επαέ εδώ
εργώ κρυώνω
ετά αυτού
ετσά έτσι
έχνος ζώο
εχταγή επιθυμία
ζάβαλε διάολε, βέβαια
ζαβώνω ζαλίζω, τυφλώνω
ζάλο βήμα
ζαμάνια πολύς καιρός
ζάρα νυχτοπούλι
ζεβλωμένος λυγισμένος
ζερβά αριστερά
ζεύκι διασκέδαση
ζήση ζωή
ζόρε δυσκολία, ζόρι
ζουγλός ανάπηρος, κουτσός
ζούδος σημάδι στο δέρμα
ζούμπερα πειραχτήρια
ζουρίδα κουνάβι
θρουλί κομματάκι, ψίχουλο
θωρώ βλέπω, κοιτάζω
ιμπρέτι δείγμα
καβρός καβούρι
καερέτι βοήθεια
καζαντίζω κερδίζω, κάνω περιουσία
κακαφορούμαι υποπτεύομαι άσχημα πράγματα
καλημέντο όφελος, προκοπή
καλίκωση υπόδηση
καλιμέντο προκοπή
καλλιά καλύτερα
καλλουργιά καλλιέργεια
καμνώ κλείνω τα μάτια, νυστάζω
καμπαέτι αμάρτημα
κανακεμένος χαϊδεμένος
κανάκια χάδια
κανίσκι δώρο
καπλοσυκιά η φραγκοσυκιά
καρδαμώνω δυναμώνω
καρτσόνι κάλτσα
καταπότης ποταμάκι, αυλάκι
καταχερίζω δέρνω
κατέχω ξέρω
κάτης γάτα
κατσιποδιά αρρώστια
κατσιφάρα καταχνιά
κατσούλι μικρό γατάκι
καφάς σβέρκος
κάψα ζέστη
κιοφτέρια μουσταλευριά
κολάϊ κουμάντο
κολώ χτυπώ βίαια
κοπέλι παιδί
κουζουλός τρελός
κουκοσάλιο χαλάζι
κουλαντρίζω διαχειρίζομαι
κουλούκι σκύλος
κουλουμούντρα τούμπα
κουράδι κοπάδι ζώων
κούτελο μέτωπο
κύρης πατέρας
λιγοψυχιά ανυπομονησία
λιγωμένος λιπόθυμος
λογιάζω σκέπτομαι
μαγαρισά βρώμα
μαγατζές αποθήκη σπιτιού
μάνητα οργή
μανίζω εξοργίζομαι
μαργώνω παγώνω
μελίτακας μύρμηγκας
μολέρνω αφήνω
μοντάρω επιτεθώ
μπλιό πια
νέφαλο σύννεφο
νομπέτης η σειρά
νταβραντισμένος ζωηρός, δυνατός
νταγιαντώ υποφέρω, ανέχομαι
ντακέρνω αρχίζω
ντεληκανής νέος, παλικάρι, λεβέντης
ντελόγο αμέσως
ντιρμπάζα γλωσσού, αδιάντροπη
ντουχιουμάνης ο εχθρός
ντουχιουντίζω σκέφτομαι πολύ
ντρέτα ίσια
ξανοίγω κοιτάζω
ξαργώ κάνω κάτι πολύ αργά, αναβάλλω
ξεγιβεντίζω διαπομπεύω, διαφθείρω
ξελαφάσω ξεκουράζομαι
ξεμιστεύγω λυτρώνω
ξεσυνορίζομαι ανταγωνίζομαι
ξετελεύω αποπερατώνω
ξά σου κάνε όπως νομίζεις
ξιπάζω τρομάζω
ξομπλιάζω στολίζω, διακοσμώ
ξύγκι το λίπος ανθρώπου ή ζώου
ξωμένω διανυκτερεύω
όϊ όχι
όντε όταν
όφκαιρος άδειος
οφτός ψητός
οψυγιάς το μέρος που ξεραίνουν την σταφίδα
παγουδιάζω ή παγουδιώ ελαφρώνω (τον πόνο)
παπουράκι χαμηλό ύψωμα, λοφίσκος
παραλαντίζω σαστίζω, ζαλίζω
παράουρος κακοφτιαγμένος άνθρωπος
παρασιά το τζάκι
παρασύρα η σκούπα
πασπατεύγω ψάχνω να βρω κάτι
παστρεύγω καθαρίζω
παστρικός καθαρός
πατανία κουβέρτα
πατασμός πειρασμός
πεσκέσι δώρο
πήδος άλμα
πηλά λάσπη
ποθές πουθενά
ραέτι φιλοδώρημα
ρέγομαι μου αρέσει κάτι πάρα πολύ
ρημάσω ερημώνω-ομαι, φθείρω-ομαι
ριζιμιός ριζωμένος βαθιά, στέρεος
ροζονάρω, ροζοναρίζω κουβεντιάζω
σάντολος νονός
σβολώθηκε χτύπησε
σεβντάς ερωτικός καημός
σερσέμης επιπόλαιος
σιργουλεύγω προσπαθώ να πείσω
σκλαβέρι κουδούνι ζώων
σκλόπα κουκουβάγια
σόπατο επίπεδο έδαφος
σουρεύγω κουτσομπολεύω, συκοφαντώ
συνορίζομαι συναγωνίζομαι
ταραχίζω στενοχωρώ
ταραχτάς φασαρία, ταραχή
ταχυνή το πρωί
ταχυτέρου αύριο
τέλι σύρμα
τευτέρι σημειωματάριο
τζάρουκας ο λάρυγγας, ο οισοφάγος
τζιριτώ τρέχω
τζυμπραγός δίδυμος
τραβάγια φασαρία
τρατέρνω φιλοδωρώ, κερνώ
τσακμάκι αναπτήρας
τσιφτές κυνηγετικό όπλο
τσουρλώ γλιστρώ
φάλι ομφαλός
φαμέγιος υπηρέτης
φταρμίζω ματιάζω
φιλιότσο βαφτιστικός
φκαιραίνω αδειάζω κάτι
χαέρι πρόοδος
χαίνης επαναστάτης, αντάρτης, φυγόδικος
χαράμι άδικα
χαχαλιά χούφτα
χολοσκώ στεναχωριέμαι
χόντρος πλιγούρι
χούρδος ακατάστατος, αδέξιος
χοχλιός σαλιγκάρι
χωρατάς αστείος
ψακί δηλητήριο
ψεγάδι ελάττωμα
ψιχανεμίζομαι προαισθάνομαι
Η Κρητική λέξη ....και τι σημαίνει!
αγγίνιο καινούργιο
αγλάκι τρέξιμο
αγλακιχτής δρομέας
αδιάρμιστος ακατάστατος , αταχτοποίητος
αθιβολή σκέψη, κουβέντα
άθος στάχτη
αλαργέρνω απομακρύνομαι
αλάργο μακριά
αμνώγω ορκίζομαι
αμολέρνω αφήνω, ελευθερώνω
αμπελικός αγροφύλακας
αμπλά αδελφή
αμπώθω σπρώχνω
αναβαστώ υποβαστάζω, στηρίζω
αναδακρυώνω δακρύζω, βουρκώνω
αναντρανίζω σηκώνω τα μάτια
ανάπλα κουβέρτα
αναστεναμένος καημένος, ταλαίπωρος
αναστορούμαι θυμάμαι
ανεβόλεμα ανήφορος
ανεμίζω προαισθάνομαι
ανεστορούμαι θυμούμαι
αντέτι συνήθεια
αντίντερο αντίδωρο
απάκι καπνιστό χοιρινό κρέας,
απανωπρούκια συμπληρωματική προίκα
απής αφού, όταν
αποδεινιάζομαι δέχομαι κάτι με στεναχώρια
αποσπέρας το βράδυ
απύρι θειάφι
αργαντινή εσπέρα
αρισμαρί δεντρολίβανο
άρκαλος ασβός
αρνεύω ηρεμώ
αρωδαμός τρυφερός βλαστός
ασκαλντί παραλίγο
ασκιανός σκιά
ατζί κνήμη, γάμπα
ατσέλεγος σπουργίτης
αφορδακός βάτραχος
αφρουκούμαι ακούω με προσοχή
άφτω ανάβω
άχνα σιωπή
βαβαλίζω φροντίζω, περιποιούμαι
βαρεμένη έγκυος
βαρεσάρης τεμπέλης
βαρίσκω χτυπώ, πληγώνω
βάρσαμος δυόσμος
βαρύχνω χτυπώ, πληγώνω
βεντέμα πλούσια εσοδεία
βεργάλι μικρή βέργα
βλεπάτορας παρατηρητής, φύλακας
βολά φορά
βούργια σακούλι
βρούχος θόρυβος
γάγλα στροφή, καμπύλη δρόμου
γαμπάς μάλλινο πανοφώρι
γαργερός βρόμικος
γαρδέλι καρδερίνα
γιαγερμός επιστροφή
γιαγκιλίκι έρωτας
γιαγκίνι πυρκαγιά
γιαίνω θεραπεύω
γιάντα γιατί
γίβεντο ντροπή
γιδάρης γιδοβοσκός
γιόμα γεύμα
γιότσα μεγάλο κακό, συμφορά
γλάκι τρέξιμο
γλίνα βούτυρο από χοιρινό λίπος
γλυκοσαλίζω νιώθω κάποια ικανοποίηση
γνώρα γνωριμία
γοργό σχεδόν
γραντίζω βρίσκω τον μπελά μου
γροικώ ακούω
δέτης γκρεμός
διαγουμίζω εξολοθρεύω
δικιολογιά το σόι
δίμουρος διπρόσωπος
δώμα ταράτσα, στέγη σπιτιού
έγγαλο το ζώο που βγάζει γάλα
εγούγια αλίμονο
εδά τώρα
εκειά εκεί
επαέ εδώ
εργώ κρυώνω
ετά αυτού
ετσά έτσι
έχνος ζώο
εχταγή επιθυμία
ζάβαλε διάολε, βέβαια
ζαβώνω ζαλίζω, τυφλώνω
ζάλο βήμα
ζαμάνια πολύς καιρός
ζάρα νυχτοπούλι
ζεβλωμένος λυγισμένος
ζερβά αριστερά
ζεύκι διασκέδαση
ζήση ζωή
ζόρε δυσκολία, ζόρι
ζουγλός ανάπηρος, κουτσός
ζούδος σημάδι στο δέρμα
ζούμπερα πειραχτήρια
ζουρίδα κουνάβι
θρουλί κομματάκι, ψίχουλο
θωρώ βλέπω, κοιτάζω
ιμπρέτι δείγμα
καβρός καβούρι
καερέτι βοήθεια
καζαντίζω κερδίζω, κάνω περιουσία
κακαφορούμαι υποπτεύομαι άσχημα πράγματα
καλημέντο όφελος, προκοπή
καλίκωση υπόδηση
καλιμέντο προκοπή
καλλιά καλύτερα
καλλουργιά καλλιέργεια
καμνώ κλείνω τα μάτια, νυστάζω
καμπαέτι αμάρτημα
κανακεμένος χαϊδεμένος
κανάκια χάδια
κανίσκι δώρο
καπλοσυκιά η φραγκοσυκιά
καρδαμώνω δυναμώνω
καρτσόνι κάλτσα
καταπότης ποταμάκι, αυλάκι
καταχερίζω δέρνω
κατέχω ξέρω
κάτης γάτα
κατσιποδιά αρρώστια
κατσιφάρα καταχνιά
κατσούλι μικρό γατάκι
καφάς σβέρκος
κάψα ζέστη
κιοφτέρια μουσταλευριά
κολάϊ κουμάντο
κολώ χτυπώ βίαια
κοπέλι παιδί
κουζουλός τρελός
κουκοσάλιο χαλάζι
κουλαντρίζω διαχειρίζομαι
κουλούκι σκύλος
κουλουμούντρα τούμπα
κουράδι κοπάδι ζώων
κούτελο μέτωπο
κύρης πατέρας
λιγοψυχιά ανυπομονησία
λιγωμένος λιπόθυμος
λογιάζω σκέπτομαι
μαγαρισά βρώμα
μαγατζές αποθήκη σπιτιού
μάνητα οργή
μανίζω εξοργίζομαι
μαργώνω παγώνω
μελίτακας μύρμηγκας
μολέρνω αφήνω
μοντάρω επιτεθώ
μπλιό πια
νέφαλο σύννεφο
νομπέτης η σειρά
νταβραντισμένος ζωηρός, δυνατός
νταγιαντώ υποφέρω, ανέχομαι
ντακέρνω αρχίζω
ντεληκανής νέος, παλικάρι, λεβέντης
ντελόγο αμέσως
ντιρμπάζα γλωσσού, αδιάντροπη
ντουχιουμάνης ο εχθρός
ντουχιουντίζω σκέφτομαι πολύ
ντρέτα ίσια
ξανοίγω κοιτάζω
ξαργώ κάνω κάτι πολύ αργά, αναβάλλω
ξεγιβεντίζω διαπομπεύω, διαφθείρω
ξελαφάσω ξεκουράζομαι
ξεμιστεύγω λυτρώνω
ξεσυνορίζομαι ανταγωνίζομαι
ξετελεύω αποπερατώνω
ξά σου κάνε όπως νομίζεις
ξιπάζω τρομάζω
ξομπλιάζω στολίζω, διακοσμώ
ξύγκι το λίπος ανθρώπου ή ζώου
ξωμένω διανυκτερεύω
όϊ όχι
όντε όταν
όφκαιρος άδειος
οφτός ψητός
οψυγιάς το μέρος που ξεραίνουν την σταφίδα
παγουδιάζω ή παγουδιώ ελαφρώνω (τον πόνο)
παπουράκι χαμηλό ύψωμα, λοφίσκος
παραλαντίζω σαστίζω, ζαλίζω
παράουρος κακοφτιαγμένος άνθρωπος
παρασιά το τζάκι
παρασύρα η σκούπα
πασπατεύγω ψάχνω να βρω κάτι
παστρεύγω καθαρίζω
παστρικός καθαρός
πατανία κουβέρτα
πατασμός πειρασμός
πεσκέσι δώρο
πήδος άλμα
πηλά λάσπη
ποθές πουθενά
ραέτι φιλοδώρημα
ρέγομαι μου αρέσει κάτι πάρα πολύ
ρημάσω ερημώνω-ομαι, φθείρω-ομαι
ριζιμιός ριζωμένος βαθιά, στέρεος
ροζονάρω, ροζοναρίζω κουβεντιάζω
σάντολος νονός
σβολώθηκε χτύπησε
σεβντάς ερωτικός καημός
σερσέμης επιπόλαιος
σιργουλεύγω προσπαθώ να πείσω
σκλαβέρι κουδούνι ζώων
σκλόπα κουκουβάγια
σόπατο επίπεδο έδαφος
σουρεύγω κουτσομπολεύω, συκοφαντώ
συνορίζομαι συναγωνίζομαι
ταραχίζω στενοχωρώ
ταραχτάς φασαρία, ταραχή
ταχυνή το πρωί
ταχυτέρου αύριο
τέλι σύρμα
τευτέρι σημειωματάριο
τζάρουκας ο λάρυγγας, ο οισοφάγος
τζιριτώ τρέχω
τζυμπραγός δίδυμος
τραβάγια φασαρία
τρατέρνω φιλοδωρώ, κερνώ
τσακμάκι αναπτήρας
τσιφτές κυνηγετικό όπλο
τσουρλώ γλιστρώ
φάλι ομφαλός
φαμέγιος υπηρέτης
φταρμίζω ματιάζω
φιλιότσο βαφτιστικός
φκαιραίνω αδειάζω κάτι
χαέρι πρόοδος
χαίνης επαναστάτης, αντάρτης, φυγόδικος
χαράμι άδικα
χαχαλιά χούφτα
χολοσκώ στεναχωριέμαι
χόντρος πλιγούρι
χούρδος ακατάστατος, αδέξιος
χοχλιός σαλιγκάρι
χωρατάς αστείος
ψακί δηλητήριο
ψεγάδι ελάττωμα
ψιχανεμίζομαι προαισθάνομαι